
Zonder logistiek staat alles stil, ook elektriciteit
“Op geen enkel huishoudelijk gebied is in den laatsten tijd zooveel vooruitgang bespeurd als op het gebied der kunstverlichting in huis. Het is nog niet veel meer dan een halve eeuw geleden dat petroleumlicht als wonder beschouwd werd en nu is het al op zoovele plaatsen vervangen door gas- en electrisch licht”, aldus rooms-katholiek priester F. Breidfeldt in 1922 bij de vierde en geheel door nonnen bijgewerkte druk van zijn handboek voor moeder en dochter. Honderd jaar geleden dus. Elektrisch licht was veiliger en schoner dan het open vuur en de walmende vlammen en vroeg veel minder arbeid voor productie en onderhoud. Ook verbruikte gaslicht nogal wat zuurstof dat bij kinderrijke gezinnen de gezondheid ook niet ten goede kwam. Licht was belangrijk voor de veiligheid ’s nachts, dat in eerste instantie gebeurde met kaarsen. Een leuk verhaal over de geschiedenis van straatverlichting. In Amsterdam werd in 1544 de eerste openbare kaarslantaarn aangestoken. Vervanging van die dure kaarsen, fakkels en olielampen door gaslicht, was de reden dat gasverlichting begin negentiende eeuw snel en breed werd aangelegd. De eerste openbare gasverlichting ontstond begin 1800 in Londen en was mogelijk door een gasnetwerk dat stadsgas distribueerde. Stadsgas, gemaakt uit kolen, ook wel ‘lichtgas’ genoemd, werd in lokale gasfabrieken geproduceerd. Onze gas infrastructuur is ontstaan voor verlichting en veiligheid, niet voor verwarming; daar was hout en kolen voor. Door de schaarste van kolen in de eerste wereldoorlog, werd stadsgas duurder en kwam elektriciteit in aanmerking om als energiedrager deze veiligheidsfunctie over te nemen. Onze elektriciteitsinfrastructuur is dus om dezelfde reden ontstaan als onze gas infrastructuur: licht in de nacht om veiligheid te vergroten. Ook de burger ging deze primair publieke lichtbron gebruiken. Eerst stadsgas in woningen om de kaarsen en petroleumlampen te vervangen en later elektriciteit voor elektrisch licht. Ik kan mij herinneren dat bij mijn opa nog werkende gaslantaarns, met de bekende tere gaskousjes, aan de muur hingen. Lees meer…