Vorige week kwam de Europese Commissie met een voorstel voor een alomvattende reeks maatregelen om de toegang van de EU tot een betrouwbare, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen te waarborgen. Kritieke grondstoffen zijn onmisbaar voor een breed scala aan strategische sectoren. Hoewel de vraag naar kritieke grondstoffen naar verwachting drastisch zal toenemen, is Europa hiervoor sterk afhankelijk van invoer, vaak van leveranciers in derde landen die vrijwel een monopolie hebben. De EU moet de risico’s voor toeleveringsketens in verband met dergelijke strategische afhankelijkheden beperken om haar economische veerkracht te vergroten, zoals blijkt uit tekorten in de nasleep van COVID-19 en de energiecrisis na de Russische invasie van Oekraïne. Dit kan de inspanningen van de EU om haar klimaat- en digitale doelstellingen te verwezenlijken in gevaar brengen.
Met de aangenomen verordening van vorige week wordt gebruikgemaakt van de sterke punten en kansen van de eengemaakte markt en de externe partnerschappen van de EU om de toeleveringsketens van kritieke grondstoffen in de EU te diversifiëren en veerkrachtiger te maken. De wetgeving inzake kritieke grondstoffen verbetert ook de capaciteit van de EU om het risico op verstoringen te monitoren en te beperken, en verbetert de circulariteit en duurzaamheid.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “Deze wetgeving zal ons dichter bij onze klimaatambities brengen, en zal de raffinage, verwerking en recycling van grondstoffen in Europa verbeteren. Grondstoffen zijn van vitaal belang voor de productie van cruciale technologieën voor onze dubbele transitie — zoals de opwekking van windenergie, de opslag van waterstof of batterijen. En wij versterken wereldwijd onze samenwerking met betrouwbare handelspartners om de huidige afhankelijkheid van de EU van slechts één of enkele landen te verminderen. Het is in ons wederzijds belang om de productie op duurzame wijze op te voeren en tegelijkertijd te zorgen voor een zo groot mogelijke diversificatie van de toeleveringsketens voor onze Europese bedrijven.”
Samen met de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt en de wetgeving voor een nettonulindustrie scheppen de vandaag voorgestelde maatregelen inzake kritieke grondstoffen een gunstig regelgevingsklimaat voor de nettonulindustrie en het concurrentievermogen van de Europese industrie, zoals aangekondigd in het industrieel plan voor de Green Deal.
Interne maatregelen
Met de wetgeving inzake kritieke grondstoffen wordt de EU uitgerust met de noodzakelijke instrumenten om haar toegang tot een betrouwbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen te waarborgen, voornamelijk door middel van:
Vaststelling van duidelijke prioriteiten voor actie: Naast een bijgewerkte lijst van kritieke grondstoffen bevat de wetgeving een lijst van strategische grondstoffen, die cruciaal zijn voor technologieën die belangrijk zijn voor de groene en digitale ambities van Europa en voor defensie- en ruimtevaarttoepassingen, maar die in de toekomst aan potentiële toeleveringsrisico’s onderhevig zullen zijn. Met de verordening worden zowel de lijsten van kritieke als strategische grondstoffen in EU-wetgeving opgenomen. In de verordening worden duidelijke normen vastgesteld voor de interne capaciteit in de hele strategische toeleveringsketen voor grondstoffen en om de voorziening van de EU uiterlijk in 2030 als volgt te diversifiëren:
- ten minste 10 % van het jaarlijkse verbruik van de EU voor extractie;
- ten minste 40 % van het jaarlijkse verbruik in de EU voor verwerking;
- ten minste 15 % van het jaarlijkse verbruik van de EU voor recycling.
- Niet meer dan 65 % van het jaarlijkse verbruik van elke strategische grondstof in de Unie in elk relevant stadium van verwerking afkomstig uit één derde land.
Totstandbrenging van betrouwbare en veerkrachtige toeleveringsketens voor kritieke grondstoffen voor de EU: de wetgeving zal de administratieve lasten verminderen en de vergunningsprocedures voor projecten op het gebied van kritieke grondstoffen in de EU vereenvoudigen. Daarnaast zullen geselecteerde strategische projecten steun krijgen voor toegang tot financiering en kortere vergunningstermijnen (24 maanden voor winningsvergunningen en twaalf maanden voor verwerkings- en recyclingvergunningen). De lidstaten zullen ook nationale programma’s moeten ontwikkelen voor het verkennen van geologische hulpbronnen.
Middelen om toeleveringsrisico’s voor de EU te beperken: om de veerkracht van de toeleveringsketens te waarborgen, voorziet de wetgeving in toezicht op toeleveringsketens voor kritieke grondstoffen en in de coördinatie van strategische grondstoffenvoorraden tussen de lidstaten. Bepaalde grote ondernemingen zullen een audit van hun toeleveringsketens van strategische grondstoffen moeten verrichten, met inbegrip van een stresstest op ondernemingsniveau.
Investeringen in onderzoek, innovatie en vaardigheden: de Commissie zal de invoering en toepassing van baanbrekende technologieën met betrekking tot kritieke grondstoffen versterken. Daarnaast zal de oprichting van een grootschalig partnerschap voor vaardigheden op het gebied van kritieke grondstoffen en van een grondstoffenacademie de vaardigheden bevorderen die voor de beroepsbevolking in toeleveringsketens voor kritieke grondstoffen relevant zijn. In externe betrekkingen zal de Global Gateway worden gebruikt als instrument om partnerlanden bij te staan bij de ontwikkeling van hun eigen winnings- en verwerkingscapaciteit, met inbegrip van de ontwikkeling van vaardigheden.
Bescherming van het milieu door verbeterde circulariteit en duurzaamheid van kritieke grondstoffen: Een betrouwbaardere en beter betaalbare toevoer van kritieke grondstoffen moet hand in hand gaan met meer inspanningen om eventuele negatieve gevolgen, zowel binnen de EU als in derde landen, op het gebied van arbeidsrechten, mensenrechten en milieubescherming te beperken. Inspanningen ter verbetering van de duurzame ontwikkeling van waardeketens voor kritieke grondstoffen zullen ook bijdragen tot de bevordering van de economische ontwikkeling in derde landen en ook van duurzaamheid governance, mensenrechten, conflictoplossing en regionale stabiliteit.
De lidstaten moeten nationale maatregelen vaststellen en uitvoeren om de inzameling van afval dat rijk is aan kritieke grondstoffen te verbeteren en ervoor te zorgen dat dit wordt gerecycleerd tot secundaire kritieke grondstoffen. De lidstaten en particuliere exploitanten zullen het potentieel moeten onderzoeken van de terugwinning van kritieke grondstoffen uit winningsafval bij de huidige mijnbouwactiviteiten, maar ook op locaties waar in het verleden mijnbouwafval is opgeslagen. Producten die permanente magneten bevatten, moeten voldoen aan de circulariteitsvereisten en vergezeld gaan van informatie over de recycleerbaarheid en het gehalte aan gerecycleerd materiaal.
