De strijd tegen witwassen en de financiering van terrorisme staat al jaren hoog op de agenda van Europese beleidsmakers. Met de oprichting van de Anti-Money Laundering Authority (AMLA) zet de Europese Unie een belangrijke stap richting een uniforme en krachtige aanpak van financieel-economische criminaliteit. Wat betekent de komst van deze nieuwe toezichthouder voor bedrijven, financiële instellingen en toezichthouders?
Achtergrond en Doelstellingen
De AMLA, aangekondigd in 2021 als onderdeel van het bredere EU-AML/CFT-pakket, is ontworpen om fragmentatie in het toezicht op anti-witwasregels binnen de EU te verminderen. De huidige situatie, waarin nationale autoriteiten verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de EU-regelgeving, heeft geleid tot verschillen in handhaving en naleving. Dit heeft de effectiviteit van de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering beperkt.
De AMLA zal als centraal orgaan optreden om:
- Direct toezicht te houden op geselecteerde instellingen die als hoog-risico worden beschouwd.
- Richtlijnen en technische standaarden te ontwikkelen voor nationale toezichthouders.
- Coördinatie te bevorderen tussen nationale autoriteiten en het uitwisselen van informatie te verbeteren.
Taken en Bevoegdheden
De AMLA krijgt een breed scala aan verantwoordelijkheden, waaronder:
- Direct toezicht: De autoriteit zal grote financiële instellingen die grensoverschrijdend actief zijn en een verhoogd risico lopen op witwassen, rechtstreeks controleren. Dit is een primeur binnen de EU.
- Harmonisatie van regelgeving: AMLA zal werken aan uniforme interpretatie en toepassing van EU-wetgeving om een level playing field te creëren.
- Ondersteuning van nationale toezichthouders: Door richtsnoeren en aanbevelingen te publiceren, zal AMLA de capaciteit en effectiviteit van nationale instanties versterken.
- Sanctiebeleid: De autoriteit heeft de bevoegdheid om boetes op te leggen aan instellingen die de anti-witwasregels schenden.
Implementatie en Tijdlijn
De AMLA zal gevestigd zijn in Frankfurt en zal een team van zo’n 400 medewerkers hebben. De Italiaanse Bruna Szego is benoemd tot voorzitter van de nieuwe autoriteit. Szego, die sinds 1990 bij de centrale bank van Italië werkte en daar de anti-witwas-afdeling leidde, wordt beschouwd als een pionier in de strijd tegen witwassen. Andere kandidaten voor de toppositie, waaronder voormalig DNB-toezichthouder Jan Reinder de Carpentier en de Duitser Marcus Pleyer, grepen naast de functie.
De functie van voorzitter heeft een termijn van vier jaar en kan maximaal één keer worden verlengd. Naast Szego moeten nog vijf andere bestuursleden worden benoemd om de leiding van de AMLA compleet te maken.
De AMLA start begin 2025 en krijgt de taak grensoverschrijdende financiële instellingen met verhoogd witwasrisico te monitoren. De waakhond zal boetes tot miljoenen euro’s kunnen uitdelen. In 2028 moet de AMLA volledig operationeel zijn.
Impact op de Financiële Sector
De komst van de AMLA heeft verstrekkende gevolgen voor de financiële sector:
- Grotere verantwoordelijkheid: Financiële instellingen zullen zich moeten aanpassen aan strengere en meer uniforme eisen.
- Meer transparantie: Bedrijven worden verplicht hun anti-witwasmaatregelen en risicobeoordelingen grondig te documenteren en toegankelijk te maken voor de AMLA.
- Hogere kosten voor naleving: Strengere controles en vereisten kunnen leiden tot hogere kosten voor compliance, vooral voor kleinere instellingen.
Kritiek en Uitdagingen
Hoewel de AMLA overwegend positief wordt ontvangen, zijn er ook kritische geluiden over de implementatie en werking ervan. Een belangrijk punt van zorg is de coördinatie met nationale autoriteiten, waarbij de verdeling van bevoegdheden tussen de AMLA en nationale toezichthouders tot conflicten kan leiden. Daarnaast is het opbouwen van een volledig operationele toezichthouder met voldoende expertise en capaciteit een uitdagende taak. Ook de uniforme naleving in alle lidstaten kan problematisch zijn, gezien de uiteenlopende juridische en economische contexten. Verder zal de AMLA nieuwe technische standaarden, richtlijnen en aanbevelingen ontwikkelen, wat kan resulteren in een grotere administratieve last en mogelijke aanpassingen in bestaande anti-witwaspraktijken. Deze nieuwe richtlijnen sluiten mogelijk niet volledig aan op de huidige praktijken in Nederland, zoals die zijn ontwikkeld door DNB en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).
Conclusie
De oprichting van de AMLA markeert een mijlpaal in de aanpak van witwaspraktijken en de financiering van terrorisme binnen de EU. Door centraal toezicht, harmonisatie van regelgeving en een sterkere coördinatie tussen lidstaten, biedt de AMLA een hoopgevend perspectief voor een effectiever en eerlijker financieel toezicht. Voor bedrijven en financiële instellingen betekent dit echter ook dat de druk om te voldoen aan regelgeving aanzienlijk toeneemt. De komende jaren zullen cruciaal zijn om te bepalen hoe succesvol deze nieuwe autoriteit zal zijn in het realiseren van haar ambitieuze doelen.
