De Tweede Kamer heeft een wetsvoorstel aangenomen dat een limiet van 3.000 euro instelt voor contante betalingen bij de aankoop van producten. Dit besluit druist in tegen de wens van coalitiepartijen PVV, NSC en BBB, die de limiet liever hadden verhoogd naar 10.000 euro. De stemming legde een scherpe verdeeldheid bloot tussen de noodzaak om witwassen te bestrijden en het belang van het behoud van contant geld voor legitiem gebruik.
Voorstanders van de limiet, waaronder coalitiepartij VVD en ondernemersorganisaties zoals BOVAG, VNO-NCW, MKB-Nederland en INretail, benadrukken dat een lagere grens effectief is in de strijd tegen witwassen. Zij stellen dat criminelen vaak gebruikmaken van contante betalingen om illegale transacties te verhullen, en dat het verlagen van de limiet hen hierin beperkt. Minister Heinen (Financiën) verdedigt de grens van 3.000 euro door te wijzen op het aantal transacties tussen 3.000 en 10.000 euro dat betrokken is bij witwaspraktijken. “Een dure winterjas of een prijzig horloge koop je al voor een paar duizend euro. Dit zijn de bedragen waarmee witwassen gebeurt, en die moeten we aanpakken,” aldus Heinen.
Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) benadrukte eerder tijdens het debat over de “Wet Plan van Aanpak Witwassen” dat de maatregel vooral effectief is tegen de zogenoemde “tussenlaag” van criminelen, die zich onder meer bezighouden met de handel in tweedehands auto’s.
Tegenstanders, waaronder de PVV, BBB en NSC, zijn van mening dat de limiet ineffectief zal blijken en vooral de burger benadeelt. Zij betogen dat criminelen hun methoden eenvoudigweg zullen aanpassen, terwijl ondernemers die afhankelijk zijn van contante betalingen en burgers die contant geld als betrouwbaar beschouwen, de dupe worden. De PVV bestempelde de maatregel als “symboolpolitiek” en pleitte voor een meer structurele aanpak van ondermijnende criminaliteit.
Een belangrijk discussiepunt is de afstemming met Europese regelgeving. Waar de EU een limiet van 10.000 euro hanteert, pleitten ministers Van Weel en Heinen voor een lagere grens in Nederland om te voorkomen dat het land een aantrekkelijke bestemming wordt voor witwassers. Daarnaast hebben landen zoals België en Frankrijk al strengere regels.
De Nederlandsche Bank (DNB) onderstreept het belang van een evenwicht tussen een toegankelijk betalingssysteem en effectieve maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit. “DNB staat enerzijds voor toegankelijk betalingsverkeer, waar contant geld een rol in speelt,” aldus een woordvoerder in april, “maar heeft anderzijds de verantwoordelijkheid om financieel-economische criminaliteit te voorkomen.”
De verdeeldheid in de Kamer illustreert de complexiteit van de discussie over contant geld. Hoewel het instellen van een limiet een nuttig instrument kan zijn in de strijd tegen witwassen, roept het ook vragen op over de gevolgen voor legitieme economische activiteiten en de rol van contant geld in de samenleving.
