Tweede editie van het Fraude Film Festival belooft veel goeds

Michel Klompmaker
Het Fraude Film Festival (8 en 9 oktober aanstaande in Eye, Amsterdam) omvat twee volle dagen met films en documentaires over fraude en de bestrijding ervan, met als doel het maatschappelijk bewustzijn over fraude te vergroten en een trendbreuk in de bestrijding ervan te forceren. Over het hoe en waarom leest u hierna.

Volgens velen is Nederland geen land waar fraude dagelijks voorpaginanieuws is, of waar corruptie welig tiert. Toch durven we hierbij wel enkele bedenkingen te plaatsen. Er wordt immers behoorlijk gesjoemeld. Wellicht dat de illusie het zicht op de realiteit verhult, of wordt fraude eerder als ongemakkelijk dan schokkend ervaren. Voor de echte antwoorden komt u naar het Fraude Film Festival in het Eye in Amsterdam.  Op donderdag 8 oktober is het evenement uitsluitend toegankelijk voor genodigden. Op vrijdag 9 oktober is iedereen van harte welkom. De films en documentaires worden in twee filmzalen getoond. Tijdens het Fraude Film Festival zullen conform de traditie van elk filmfestival enkele prijzen worden uitgereikt. Er is een Award voor Anti Fraude en een aanmoedigingsprijs van 10.000 euro voor een documentairemaker.
Het Fraude Film Festival wordt nu voor de tweede keer georganiseerd. Vorige jaar opende de inmiddels ex-minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten op afstand het filmfestival met een video persiflage op James Bond.  De eerste editie werd mogelijk gemaakt door een aantal Founding Partners die de handen ineen geslagen hebben onder leiding van initiatiefnemer Rob Otjens van Fortress uit Naarden en Arthur de Groot en zij zijn van start gegaan met dit initiatief, dat steeds meer belangstelling krijgt. De Stichting Fraude Film Festival is een non-profitorganisatie die zich inzet voor de organisatie van een filmfestival. Tijdens dit tweedaagse evenement wordt het fenomeen fraude in vele hoedanigheden onder de loep genomen. Fraude is namelijk big business. De verdiensten zijn hoog, de risico’s klein. Door (korte) films en documentaires te vertonen wordt dit ‘lastige’ onderwerp onder de aandacht gebracht van een groot publiek. Zo wil de Stichting het maatschappelijk bewustzijn omtrent fraude en de maatschappelijke impact ervan op een hoger plan tillen.
Jort Kelder zal debat leiden met als titel “Tone at the Top”
Raden van Bestuur kunnen door eigen gedrag en beleid in sterke mate culturen in organisaties beïnvloeden. Topbestuurders binnen de overheid en het bedrijfsleven hebben grote invloed op de mate waarin organisaties open, transparant en integer functioneren. De voorbeelden van misstanden zijn bekend en dateren niet uit het verleden. Van topbestuurders wordt gevraagd om zich te verantwoorden ten aanzien van de eigen integriteit en daarmee de integriteit van hun eigen organisaties actief te verbeteren. Dit proces wordt versneld en zoveel mogelijk afgedwongen via wet- en regelgeving. Toezichthouders, Raden van Commissarissen en accountants spelen hierin een sterk stimulerende rol.
‘Self reporting’ – het zelf melden van misstanden bij de bevoegde autoriteiten door organisaties of bedrijven – kan een manier zijn waaruit blijkt dat topbestuurders de juiste ‘Tone at the Top’ belangrijk vinden en daarvoor de verantwoordelijkheid niet uit te weg gaan. Kritische geluiden met betrekking tot ‘self reporting’ zijn er ook. Een begrip als ‘Too big to jail’, waarbij boetes voor frauduleus of corruptief gedrag door de onderneming of organisatie betaald worden en het management mag blijven zitten, zet ‘self reporting’ in een ander daglicht. Het sluit dan niet meer aan bij de gewenste ‘Tone at the Top’.  Wat is waar? Hoe werkt het? Zijn er kritische voorwaarden te formuleren waaraan ‘self reporting’ moet voldoen?
Anti Fraude Award
Voor de tweede keer zal de Anti Fraude Award worden uitgereikt. De winnaar van vorig jaar was het televisieprogramma TROS Opgelicht. De Anti Fraude Award is bedoeld als blijk van waardering voor een persoon, een organisatie of een initiatief die of dat zich aantoonbaar heeft onderscheiden bij de bestrijding van fraude en daarmee een voorbeeldfunctie en een bron van inspiratie is voor anderen. Tijdens het avondprogramma van het Fraude Film Festival op 8 oktober zal de winnaar van dit jaar bekend worden gemaakt. Hieronder vindt u de longlist van de kandidaten met een korte omschrijving.
Zembla
Dit programma onderscheidt zich door continu de macht te controleren, niets voor waar aan te nemen, te blijven spitten en de onderste steen boven te halen. Mensen worden wakker geschud en kritische geesten geïnspireerd en geactiveerd. Zembla heeft een van de grootste fraudezaken onthuld van de Nederlandse geschiedenis: de bouwfraude.
Opsporing Verzocht
Dit programma bestaat al 30 jaar en bereikt met elke uitzending meer dan 1 miljoen kijkers. Het werkt nauw samen met het Openbaar Ministerie, de Politie en de AVRO TROS in het belang van het opsporen en voorkomen van criminaliteit.
ECP Platform voor Informatie Samenleving
Het ECP, met als voorzitter Tineke Netelenbos, richt zich sinds 2009 op een betrouwbare informatiesamenleving en zet zich in om burgers, overheid en bedrijfsleven bewust te maken van het belang van digitale veiligheid. Daarnaast is Tineke Netelenbos voorzitter van het koepelprogramma Digivaardig en Digibewust.
Johanna Reddingius
De resultaten van het werk van Johanna Reddingius zijn meer en meer zichtbaar geworden in de media. Faillissementsfraudeurs worden steeds vaker opgepakt en vervolgd. In 2014 roemde het Expert Comité het feit dat zij luistert naar signalen uit de samenleving en haar verbazing gebruikt als bron van inspiratie om in actie te komen tegen faillissementsfraude.
Fraudeteam van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens
Het fraudeteam van de RvIG heeft in minder dan een jaar 124 gemeenten bezocht om deze te informeren over fraudesignalen en te ondersteunen bij het bestrijden van adresfraude. De belangrijkste resultaten zijn gepubliceerd in het rapport “Samen sterk tegen adresfraude”.
Bob Hoogenboom
Prof. dr. Bob Hoogenboom is met zijn kritische blik en onorthodoxe presentaties een bron van inspiratie voor fraudebestrijders in de publieke en private sector. Hij is als hoogleraar Forensic Business Expertise aan de Universiteit van Nijenrode betrokken bij vele initiatieven, zoals bijvoorbeeld het Instituut voor Forensische Accountancy en Transparency International.
Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)
De missie van het NCSC is om bij te dragen aan het vergroten van de weerbaarheid van de Nederlandse samenleving in het digitale domein, en daarmee aan een veilige, open en stabiele informatiesamenleving. Het NCSC is internationaal het Nederlandse aanspreekpunt op het gebied van ICT-dreigingen en cyber security incidenten.
Belastingdienst/FIOD
De FIOD is de opsporingsdienst voor diverse vormen van financieel economische fraude, zoals beleggingsfraude, btw fraude, faillissementsfraude, witwassen. Hun aanpak richt zich met name op het afpakken van crimineel vermogen.
Informatie en Expertise Centrum (IEC)
Het IEC op regionaal (RIEC) en landelijk (LIEC) niveau draagt bij aan het versterken van de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit. Door het vergroten van kennis en het verbeteren van de informatiepositie ondersteunen zij het Openbaar Bestuur in Nederland.
VARA’s Rambam
Het programma pakt misstanden aan door oplichters en fraudeurs in de val te lokken. Hierbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van verborgen camera’s en het is niet geheel zonder gevaar. Rambam kan het best omschreven worden als confronterend, kritisch en humoristisch.
NL Confidential
Omdat NL Confidential de overkoepelende organisatie is van meerdere melddesks, die het voor burgers, bedrijfsleven en zelfs criminelen mogelijk maken om vertrouwelijk en anoniem misstanden of informatie te delen. Vorig jaar was “Meld Misdaad Anoniem” genomineerd voor de AFA2014, waarbij het Expert Comité veel waardering had voor het succes.
Fraude Helpdesk
Omdat de Fraudehelpdesk al vele jaren een breed publiek bereikt en actief bijdraagt aan een weerbare samenleving. De missie van de Fraudehelpdesk is onder andere voorkomen dat burgers of bedrijven slachtoffer worden van fraude en oplichting. Op hun site, via Facebook en Twitter en in de media verschijnen met grote regelmaat artikelen, die waarschuwen tegen diverse fraudevormen.
Nederland ICT
Omdat Nederland ICT als de branchevereniging van ruim 550 ICT bedrijven, onder andere het Cyber Security Manifest uitbrachten en omdat onder hun vlag de eerste cyberoefening “Cyberdawn” werd gehouden ter bevordering van de samenwerking tussen de sector, de overheid en private partners in andere vitale sectoren.
Alert Online
Omdat de campagne Alert Online als doel heeft de kennis over en bewustwording rond online veiligheid te vergroten bij jong en oud en van werkvloer tot boardroom. Alert Online loopt van 26 oktober tot en met 6 november 2015 en richt zich op het thema Digitaal Verantwoord Ondernemen. Iedereen kan kosteloos gebruikmaken van de Alert Online-campagne.
Stichting Fraude Aanpak Detailhandel (FAD)
Omdat de Stichting FAD beheerder is van het waarschuwingsregister en doorlopend investeert in veiligheid en voorkomen van fraude, diefstal en oplichting. Het waarschuwingsregister is al 10 jaar een succesvolle vorm van fraudepreventie.
Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH)
Omdat de SFH zich sinds 1999 inzet om hypotheekfraude te signaleren, te voorkomen en te bestrijden. Bij de SFH zijn meer dan 40 hypotheekverstrekkers aangesloten. Ook werkt de SFH samen met hypotheekverstrekkers en politie en justitie aan preventie, opsporing en vervolging van fraude.
Transparency International NL (TI-NL)
Omdat TI-NL de integriteit bevordert en partijen bijeen brengt om corruptie te bestrijden. TI-NL richt zich op een wereld waarin de overheidsdiensten, de politieke wereld, het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld én burgers vrij van corruptie zijn.
NRC Handelsblad
NRC Handelsblad publiceert sinds 1970 met regelmaat onderzoeken naar fraude en corruptie. Met als resultaat scherpe en actuele artikelen. NRC Handelsblad staat algemeen bekend als een van de invloedrijkste kwaliteitskranten in Nederland.
DSW Zorgverzekeraar
Omdat zij succesvol zijn in de bestrijding van zorgfraude. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) noemt DSW een van de meest succesvolle afdelingen in de bestrijding van zorgfraude. Aan fraudebestrijding besteedt DSW veel aandacht omdat fraude de zorgkosten en daarmee de premie onnodig hoger maakt, zo luidt een van de uitgangspunten van het fraudebeleid bij DSW.
Verbond van Verzekeraars/CBV
Omdat uit cijfers van het Centrum Bestrijding Verzekeringscriminaliteit (CBV) blijkt dat verzekeraars in 2014 bijna 99 miljoen euro hebben bespaard door de aanpak van fraude. Het CBV is onderdeel van het Verbond van Verzekeraars en streeft naar een effectieve fraudeaanpak. De leden van het Verbond vertegenwoordigen samen meer dan 95 procent van de verzekeringsmarkt.
De samenstelling van de jury is als volgt:
* Adriaan van Dorp is directeur van Security & Intelligence Management en lid van de ABN AMRO Bank Management Groep. Hij stuurt een team aan dat zich bezighoudt met onderzoek naar uiteenlopende vormen van financiële criminaliteit. Daarvoor werkte hij in managementfuncties bij de politie Amsterdam-Amstelland en bij het Korps Landelijke Politiediensten.
* André Brantjes (Lid) – Brantjes Advocaten Amsterdam. André is sinds 1987 advocaat in arbeids-, ondernemings- en sportrecht met een kantoor in Amsterdam en een Dutch Desk in Boston. Hij behartigt de belangen van (inter)nationale ondernemingen, topsporters en sportbonden.
* Inge-Lisa Toxopeus-De Vries (Lid) – Hermes Advisory & Firm Onderwijs. Inge-Lisa is registeraccountant. Specialist in fraudeonderzoek en berekening van vermogensschade. Werkte vijftien jaar bij de Big Four en in de advocatuur. Zij slaat een brug tussen recht en accountancy. Naast het uitvoeren van onderzoeken is Inge-Lisa actief in het onderwijs.
* Ronald Prins – Fox-IT.  Ronald begon als wiskundige zijn carrière bij de afdeling digitale technologie van het NFI. Zijn specialiteit: encryptie. Hij speelt een prominente rol bij het decrypten van beveiligingen waar opsporingsinstanties op stuiten. In 1999 richt hij met Menno van der Marel Fox-IT op. Fox-IT speelt een cruciale rol in de cyber security van Nederland.
* Vincent Leenders – Openbaar Ministerie. Vincent Leenders is landelijk coördinerend officier van justitie fraude. In die functie is hij eindverantwoordelijk voor het beleid in grote fraudezaken. Met koerszicht bewaakt hij dat rechtszaken optimaal effect sorteren. Voordat hij in 2007 aan de slag gaat bij het Functioneel Parket werkt hij als belastingadviseur bij een groot accountantskantoor.
Aanmoedigingsprijs voor een documentairemaker
De aanmoedigingsprijs is een prijs voor een documentairemaker en dient bijzonder te zijn, van hoogwaardige content en artistiek verantwoord  en moet uiteraard betrekking hebben op het onderwerp ‘fraude’. Bovendien dient de film maatschappelijke relevant te zijn. Deze prijs past precies bij  de visie en missie van het Fraude Film Festival, in casu nieuwe filmmakers de ruimte bieden om zich te kunnen ontplooien in het fraudedomein. Op deze manier wordt er inzicht geboden in de wereld van list en bedrog en worden burgers alerter en weerbaarder.
De vakjury, bestaat uit de heren Bart Römer (Directeur Nederlandse Filmacademie), Hans van der Vlist (Directeur FIOD) en Jeroen Smit (Publicist/Presentator).  Zij zullen drie genomineerden selecteren voor de aanmoedigingsprijs 2015 en wijst tijdens het festival de winnaar aan. De jury staat onder leiding van mevrouw Carolijn Borgdorff – producent bij IDTV Docs.  Met de prijs is een geldbedrag van 10.000 euro gemoeid.
De Burgemeester van Amsterdam Mr. Eberhard van der Laan zal dit jaar het Fraude Film Festival openen. Het complete programma vindt u op de website van het Fraude Film Festival, www.fraudefilmfestival.nl .