Sjoemel-rechtspraak achter de dijken?

Toon Peters

Bij het woordje ‘sjoemel-rechtspraak” denken we niet direct aan het degelijke Nederland, maar eerder aan verre landen met palmbomen of wat dichterbij aan sommige landen uit Oost-Europa. Bekend is dat het in de Nederlandse pers ‘bon ton’ is om vrijwel altijd de loftrompet te schallen als het over de Nederlandse rechtspraak gaat. Klagers worden vaak beschreven als “bad loosers”. Maar wat als er nu bewust fouten gemaakt worden door rechters? Mag men er dan geen aandacht aan schenken? Zelfs het Advocatenblad gaat op 12 maart 2020 zover de rechtspraak op te hemelen bij het verschijnen van de WJP Rule of Law Index 2020, waarin Nederland al sinds jaar en dag een hoge ranking inneemt. Op dat onderzoek is echter veel af te dingen zoals in De Volkskrant een jaar eerder op 21 maart 2019 is te lezen, maar dat wordt maar even vergeten. Het juridische bolwerk begint nu toch wel enige scheurtjes te vertonen gezien de rol van de bestuursrechtspraak in de recente kindertoeslag affaire. Ook De Hoge Raad der Nederlanden vertoont helaas nog steeds autistische trekjes als ze goedbedoelde hulp krijgt aangeboden om het vertrouwen in de Nederlandse rechtspraak te vergroten.

Nu even terug naar het concrete geval rond de “sjoemel-rechtspraak”. De Harlinger Courant was op 28 november 2020 zo dapper om een uitgebreid artikel te publiceren over een jarenlange juridische strijd rond de bouw van een prefab huis pal naast een bestaande woning, terwijl daar een meter ruimte tussen hoort te zitten. Dat gebeurde met toestemming van de gemeente Harlingen. Recentelijk, op 21 januari 2021, kwam daar nog een vervolg op in de Harlinger Courant, waarin de gemeenteraad Harlingen door de heer Hans R. Gobes aansprakelijk wordt gesteld voor de “sjoemel-rechtspraak”, die daar een boek over schreef met, u raadt het al, als titel “Sjoemel-rechtspraak”. Het gaat daarbij om de handelswijze van Staatsraad Mr. A.W.M. Bijloos, Bestuursrechter in hoger beroep bij de Raad van State, Afdeling rechtspraak. Hans Gobes stelt dat het niet uit te sluiten is dat Mr. Bijloos corrupt gehandeld heeft.

Samenvattend vanuit het hierboven genoemde boek gaat het om een door de gemeente Harlingen onrechtmatig verleende omgevingsvergunning. De bouwvergunning is verleend voor een bouwplan waarbij, na realisatie een spouw (tussen de twee huizen) is ontstaan van 20cm breed, 2 meter hoog en een lengte van 13 meter. Aan weerszijde van deze spouw zijn de buitenmuren van de huizen bekleed met houten schrootjes. Bij de procedure in eerste aanleg heeft de bestuursrechter mr. J.S. van der Kolk nagelaten, het door de gemeente Harlingen gemanipuleerde art. 2.5.17 van de Bouwverordening Harlingen 2008, te toetsen op juistheid en volledigheid.

Dit kon gebeuren doordat de burgemeester van Harlingen de tekst van de bouwverordening zodanig aangepast had, dat het inmiddels gerealiseerde bouwplan nu wél in overeenstemming was met de door valsheid in geschrifte gewijzigde bouwverordening. In de bezwarenprocedure en in de procedure in eerste aanleg heeft de gemeente net als klager zelf gesteld, dat onderhoud aan oostzijde van de woning van klager door de ontstane spouw niet meer mogelijk was. In het daarop volgend hoger beroep heeft mr. Bijloos, op grond van eerder door hem behandelde vergelijkbare zaken, moeten constateren dat géén onderhoud mogelijk was en dat de omstreden vergunning in strijd was met de model-bouw verordening van de VNG. Hij heeft de klacht bij beoordeling in de uitspraak zo aangepast dat onderhoud wél mogelijk werd. Daarna heeft hij de klacht als ongegrond afgedaan. Daarmee heeft hij mr. Van der Kolk en de gemeente Harlingen behoed voor een afgang (en een aanzienlijke schadevergoeding), in tegenstelling tot wanneer hij de klacht wél gegrond verklaard zou hebben.

In zijn uitspraak stelt hij: “Hoewel [appellant] aannemelijk heeft gemaakt dat hij door het gerealiseerde bouwplan hinder zal ondervinden bij het onderhoud van de oostgevel en de goten van zijn woning…”
Feitelijk heeft géén behandeling plaats gevonden. Bij het voorlezen van de pleitnotitie wekte mr. Bijloos de indruk niet te luisteren, door gedurende de gehele tijd onafgebroken op zijn horloge te kijken. Na 5 minuten beval hij te stoppen met het voorlezen. In de pleitnotitie stond: “Een ontoegankelijke spouw (20cm), aan weerszijde van hout, waardoor beide eigenaren over en weer niet meer kunnen voldoen aan art. 53 van BW 5.” (verplicht onderhoud)

In de pleitnotitie waren 7 foto’s benoemd en omschreven en waren onderdeel van het bewijs van de niet toegankelijkheid en daarmee de onmogelijkheid van het plegen van onderhoud. Mr. Bijloos wilde de foto’s niet zien en stelde geen enkele vraag. Toen de map met de pleitnotitie en de foto’s, zoals gebruikelijk ingeleverd werd bij de griffier, sommeerde mr. Bijloos de foto’s te verwijderen uit de map. De onverwachte foto’s paste niet in zijn kennelijk vooringenomen standpunt klager in hoger beroep in het ongelijk te stellen.

Drie jaren later stelt een civiele rechter klager wél in het gelijk, op grond van de zelfde foto’s en oordeelt dat de conclusie van mr. Bijloos: ”hinder zal ondervinden bij het onderhoud van de oostgevel en de goten van zijn woning…”, onzorgvuldig en niet onderbouwd was. Helaas is Hans Gobes dan vijf procedures verder, waarvan vier bij de Raad van State, twee keer zelfs zonder gehoord te worden. Dus zonder hoorzitting/behandeling.

Het e-mail adres van de auteur van het boek is: hrgobes@gmail.com

‘Sjoemel-Rechtspraak’ 2020 ISBN 978-94-6402-567-5.

Wilt u de PDF van het boek gratis ontvangen, stuur dan even een e-mail naar info@riskcompliance.nl

Foto: Gemeente Harlingen