Een schilderij of een ander kunstwerk online kopen? Het gebeurt steeds wereldwijd. In 2018 groeide de verkoop van kunst via het internet met bijna 10 procent tot een wereldwijde omzet van in totaal 4,11 miljard euro. Dat is opmerkelijk, want de schrik om een kat in een zak te kopen of om geconfronteerd te worden met hackers is nog steeds aanwezig. Deze en andere conclusies staan in het ‘Online Art Trade Report 2019’, één van de belangrijkste jaarrapporten binnen de kunstsector, van de gespecialiseerde verzekeraar Hiscox. Sociale media spelen steeds vaker een rol bij de verkoop van kunst. Sterker nog, ongeveer eenderde van de kopers stelt dat sociale media hun besluitvorming beïnvloed heeft bij de aankoop van een kunstwerk.
De online verkoop van kunstwerken zoals schilderijen, beeldhouwwerken of antiek is booming. Maar ook dure verzamelobjecten zoals wijnflessen en postzegels vinden vaker een afzetmarkt via internetplatformen en de verschillende websites van veilinghuizen en galerijen. Kunstliefhebbers achten het steeds minder noodzakelijk om fysiek aanwezig te zijn bij hun aankoop. Of nog anders gezegd: steeds vaker vervangen ze het veilingbordje door een muisknop, voor de sector een opvallend grote stap die gezet wordt.
Verzekeraar Hiscox ondervroeg wereldwijd 706 kunstkopers, 128 galerijen en dealers en 42 online kunstplatformen over hun visie over de online kunstmarkt. Uit de cijfers van het Online Art Trade Report 2019 blijkt dat de totale omzet van kunstobjecten die in 2018 online verhandeld werd met 9,8 procent gestegen is. Dat is veel te noemen, in aanmerking nemende dat de stijging al een aantal jaren aanhoudt. In totaal bedraagt de omzet van de online kunsthandel nu wereldwijd zo’n 4,11 miljard euro. In 2017 steeg de verkoop nog met 12 procent. In 2013 en 2015 werd zelfs een groei tussen 20 en 25 procent opgetekend.
Alessia Faraci van Hiscox zegt daarover het volgende: “De online kunsthandel blijft aan populariteit winnen, ook in België. En dat heeft natuurlijk alles te maken met de wereld die volop digitaliseert. De grootste stijgingen hebben we allicht al gehad, maar dat de verkoop via internet nog zal toenemen, mag duidelijk zijn. Vooral de online verkoop van minder dure kunstobjecten, onder de 5.000 dollar, zit in de lift. 78 procent van alle online kunstverkopen past in deze categorie. En dat aandeel neemt fors toe. In 2017 was dit nog slechts 67 procent.”
Obstakels van het internet
De online kunstmarkt blijft dan wel groeien, ze moet evenwel opboksen tegen de obstakels van het internet. De redenen waarom mensen vaak twijfelen om iets via het internet te kopen, wegen erg door in deze sector. Liefst 74 procent van de online kunstkopers zegt zo dat ze een kunstwerk niet online gekocht hebben, omdat ze het niet in het echt konden zien. Zo’n 72 procent liet zelfs weten dat ze het kunstwerk niet via het internet gekocht hebben, omdat ze de staat van het voorwerp niet zelf konden evalueren. Andere obstakels: 60 procent haakte al af, omdat ze moeilijkheden hadden met het bepalen van de reputatie van de verkoper en/of omdat ze bang waren dat het product namaak is (62%).
Daarenboven blijven zowel verkopers als kopers als de dood voor hackers en fraudeurs. Aan de zijde van de verkopers zegt 36 procent van de online platformen in 2018 slachtoffer geweest te zijn van een ransomware aanval. Daarbij werd hun netwerk door een hacker geblokkeerd tot ze losgeld betaalden. Meer dan vier op de tien galerijen (42%) kreeg het voorbije jaar zelfs te maken met een of andere cyberaanval. Maar ook aan de kant van de kopers leeft een gelijkaardige vrees om slachtoffer te worden van fraudeurs. Ze vrezen onder meer cybercrime (40%), e-mail fraude (46%), datadiefstal (47%) of hacking van hun kredietkaart (50%).
Faraci vervolgt met: “De online kunsthandel doet er alles aan om nog meer te overtuigen op het vlak van veiligheid. Het is daarom belangrijk dat de online platformen en galerijen blijven investeren in nieuwe innovatieve technologieën en methodes die kopers en verkopers de zekerheid bieden dat alle transacties vlekkeloos zullen verlopen.”
Instagram, Facebook en Twitter spelen een belangrijke rol spelen in de kunstwereld. Bij ruim eenderde van de kopers beïnvloedt sociale media hun besluitvorming bij de aankoop. Meestal gaan ze rechtstreeks naar de bron: kopers baseren zich dus vooral op posts van de artiesten of hun studio’s, gevolgd door berichten van de galerijen. Vooral Instagram is populair in het wereldje. Bijna zeven op de tien mensen uit de kunstsector (65 procent) verkiest Instagram om nieuwe artiesten te ontdekken, om op de hoogte te blijven van de activiteiten, of gewoon om bij te blijven. En dat terwijl Facebook, dat in 2016 nog het populairst was, langzaamaan aan invloed moet inboeten.
Gedeelde eigendom
Een andere vaststelling uit het online kunstonderzoek was dat investeerders vaker bereid zijn om samen een kunstwerk aan te kopen. Vooral jongeren zijn te vinden voor dit soort van ‘fractional ownership’. Maar liefst 46 procent van de millennials (jonger dan 35 jaar) zou dit overwegen, en zelfs 51 procent van de jongeren onder de 30. Ter vergelijking met de 50-plussers: daar zijn slechts drie op de tien liefhebbers geïnteresseerd om gezamenlijk te kopen. “Het gezamenlijk aankopen en het gedeeld eigenaarschap is zeker iets dat de komende jaren nog zal groeien. Dat vooral jongeren hiervoor te vinden zijn, mag niet verbazen. Zij staan vaak nog meer open voor dit soort nieuwe, niet traditionele ideeën. De verkopers kijken in veel gevallen nog even de kat uit de boom tot echt duidelijk wordt dat dit een werkbare en lucratieve optie is,” aldus Alessia Faraci van Hiscox.
