In een nieuwe Kamerbrief kondigt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een reeks maatregelen aan om de ervaren regeldruk bij vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen te verlichten. De brief, mede namens de Minister van Financiën en de Staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst, is opgesteld als reactie op het eindrapport Onderzoek regeldruk bij vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen, dat in juni 2023 werd gepubliceerd.
Vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen vervullen een cruciale rol in de Nederlandse samenleving. Echter, de grote hoeveelheid wet- en regelgeving waarmee zij te maken hebben, leidt tot een hoge ervaren regeldruk die hun werkzaamheden belemmert. Het kabinet erkent deze problematiek en zet nu concrete stappen om de lasten te verminderen.
Drie actielijnen om regeldruk te verlichten
De voorgestelde aanpak richt zich op drie actielijnen:
- Voorkomen van nieuwe regeldruk
Toekomstige wet- en regelgeving wordt zorgvuldiger getoetst op de impact op vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen. Instrumenten zoals de regeldruktoets en het Beleidskompas worden ingezet om nieuwe lasten zoveel mogelijk te beperken. - Verminderen van bestaande regeldruk
Bestaande wetgeving blijft grotendeels ongewijzigd, maar de toepassing ervan wordt waar mogelijk vereenvoudigd. Voorbeelden van verbeteringen zijn aanpassingen in de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab), de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), de aanvraagprocedure voor de Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI)-status, en de Regeling Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). - Ondersteunen van de sector
Vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen ontvangen meer ondersteuning bij het naleven van wet- en regelgeving. Dit omvat subsidies voor deskundigheidsbevordering, de inzet van adviseurs via vrijwilligerscentrales en het beschikbaar stellen van praktische informatie en handreikingen.
Aanpak van de meest belastende verplichtingen
Een speerpunt van de aanpak is het verminderen van de regeldruk rondom tien zwaarwegende wettelijke verplichtingen, zoals de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Wwft. Hiervoor wordt een samenwerkingsstructuur opgezet met vertegenwoordigers van de overheid, uitvoeringsorganisaties en maatschappelijke partners.
Continu proces van verbetering
Het kabinet benadrukt dat het verminderen van regeldruk een continu proces is dat betrokkenheid van alle partijen vereist. De voorgestelde maatregelen worden gemonitord en regelmatig geëvalueerd in overleg met de sector, zodat bijsturing mogelijk is waar nodig.
Kritiek op Wwft en gevolgen voor stichtingen
De problematiek rondom de Wwft werd eind oktober onder de aandacht gebracht in een uitzending van VPRO-radioprogramma Argos. Uit onderzoek bleek dat meer dan de helft van de Nederlandse stichtingen en verenigingen problemen ervaart met hun bankrekening of betalingsverkeer, omdat banken hen vanwege de anti-witwaswetgeving als ‘hoog-risicoklanten’ beschouwen.
Hoewel de aangekondigde maatregelen een positieve stap lijken voor vrijwilligersorganisaties en filantropische instellingen, blijft de vraag of deze voldoende zijn om het wantrouwen tegenover stichtingen en verenigingen in het algemeen – mede ingegeven door strenge naleving van anti-witwaswetgeving – daadwerkelijk weg te nemen.
