Georganiseerde misdaad blijft een hardnekkig probleem dat zich razendsnel aanpast aan nieuwe omstandigheden. Nederland speelt hierin een cruciale rol, zowel als toegangspoort voor criminelen als voorloper in de internationale aanpak. In de halfjaarbrief benadrukt minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) dat een krachtige en gezamenlijke aanpak essentieel is om deze dreiging het hoofd te bieden. Met nieuwe maatregelen, versterkte samenwerking en een scherpe focus op corruptiebestrijding wil Nederland zijn weerbaarheid vergroten en een voortrekkersrol vervullen in de strijd tegen ondermijning. Wat zijn de plannen en hoe worden de sluipwegen voor criminelen effectief afgesloten?
De afgelopen jaren heeft Nederland een sterke en brede aanpak van georganiseerde misdaad ontwikkeld, met meer capaciteit, wetgeving en multidisciplinaire samenwerking. Criminelen zijn echter vindingrijk en vinden voortdurend nieuwe wegen om de wet te omzeilen, wat betekent dat de overheid alert moet blijven. Van Weel erkent dat Nederland een aantrekkelijk doelwit is voor criminele organisaties. Nederland wordt misbruikt als marktplaats voor drugs en als toegangspoort tot de rest van de Europese markt. De minister benadrukt daarom de bijzondere verantwoordelijkheid van ons land in de bestrijding van (internationale) drugscriminaliteit. De huidige situatie biedt Nederland ook de kans om een voortrekkersrol te spelen in de internationale aanpak van deze problematiek.
Een van de belangrijkste prioriteiten is het vergroten van de weerbaarheid tegen ondermijnende criminaliteit. Dit omvat het vergroten van de bewustwording van burgers over hoe ondermijning zich in hun directe omgeving kan manifesteren. Verder wil de minister de weerbaarheid van bedrijven en hun medewerkers tegen criminele infiltratie vergroten. Mensen in kwetsbare posities moeten beter beschermd worden tegen misbruik door criminelen. Tot slot zou het verbeteren van de multidisciplinaire samenwerking tussen overheidspartners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers van groot belang moeten zijn.
De aanpak van corruptie krijgt ook speciale aandacht in de halfjaarbrief. Minister Van Weel erkent dat criminelen via verleiding, intimidatie en omkoping proberen binnen te dringen in overheden en het bedrijfsleven. Momenteel wordt er gewerkt aan een Rijksbrede aanpak van corruptie. Hierbij sluit de minister aan bij de oproep van Transparency International, die waarschuwt voor versnippering in de aanpak en pleit voor krachtig, centraal gezag om effectieve hervormingen door te voeren. Transparency International benadrukt dat het herstel van vertrouwen niet alleen vraagt om concrete maatregelen, maar ook om een duidelijke prioriteitstelling vanuit het kabinet. Een integrale en betrouwbare overheid moet een ‘Chefsache’ zijn: een topprioriteit die zichtbaar wordt aangestuurd door het kabinet en waarop de regering afrekenbaar is.
De Rijksrecherche speelt een essentiële rol bij het onderzoeken van misdrijven gepleegd door (semi-)overheidsfunctionarissen, met een bijzondere focus op ambtelijke corruptie. Vanaf 2025 stelt het ministerie van Justitie en Veiligheid structureel € 5 miljoen beschikbaar voor de bestrijding van corruptie, waarvan een deel specifiek bestemd is voor de Rijksrecherche. Hiermee worden de opsporingscapaciteit en expertise van de Rijksrecherche versterkt, terwijl ook wordt geïnvesteerd in geavanceerde IT-tools, dataverwerkingssystemen en aanvullende opleidingen. Deze investeringen, die al eerder in de begroting van het ministerie voor 2025 zijn opgenomen, zijn gericht op een effectievere corruptiebestrijding en het versterken van de integriteit van de overheid.
Internationale samenwerking is cruciaal in de strijd tegen georganiseerde misdaad. De Nederlandse regering werkt daarom samen met verschillende partners. Dit zijn onder andere: de coalitie van zeven landen op Europees niveau, bron- en transitlanden van cocaïne, zoals Ecuador, de Global Coalition to Address Synthetic Drug Threats, landen in West-Afrika, Turkije en de Westelijke Balkan.
De minister schetst in zijn brief ook andere belangrijke initiatieven. Deze omvatten onder meer investeringen in de opsporing van gedigitaliseerde criminaliteit en maatregelen om de online verkoop van drugs tegen te gaan. Ook wordt er gewerkt aan een landelijke aanpak voor drugsafval. Verder wordt de kroongetuigenregeling aangepast en komt er een wetsvoorstel Versterking strafrechtelijke aanpak ondermijnende criminaliteit II. Het wetsvoorstel versterkt de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit met nieuwe strafbaarstellingen, strengere straffen en efficiëntere afdoening van zaken. Daarnaast krijgen banken meer mogelijkheden om verdachte transacties tijdelijk aan te houden ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Minister Van Weel wil ook de gegevensdeling tussen partners in de ondermijningsaanpak verbeteren en technologische innovatie benutten om de aanpak te versterken.
De minister eindigt met een oproep tot gezamenlijke inspanningen van de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om georganiseerde misdaad te bestrijden. Nederland moet onaantrekkelijker worden voor georganiseerde criminaliteit door de sluipwegen voor criminelen onbegaanbaar te maken. Dit zou alleen kunnen worden bereikt als alle betrokken partijen samenwerken om criminele activiteiten te beperken.
