Londense rechter veroordeelt ex–medewerkers van Barclays en Deutsche Bank tot totaal 13 jaar cel

Pieter Lakeman

Dit was vanochtend het grote nieuws inzake de Euribor manipulatie. De Euriborfraude is de minder bekende variant van de Liborfraude. De Rabobank heeft aan beide fraudes meegedaan. De Libor rente werd onder meer in de jaren 2005-2012 vastgesteld door uit de rentegegevens van 16 vooraanstaande banken de middelste 8 te nemen en daarvan weer het gemiddelde te bepalen. Na klachten van de Amerikaanse financiële autoriteiten is er in Engeland onderzoek gedaan naar de misdrijven die hiermee gepaard gingen. Een groot gedeelte van de banken bleek valse rentegegevens te hebben verschaft aan het orgaan dat de rente moest vaststellen. De banken hebben aan de Amerikaanse autoriteiten miljarden dollars betaald om aan strafvervolging te ontkomen. De grootste boetes zijn door de Zwitserse onderneming UBS betaald. Op de tweede plaats kwam de Rabobank. Dit zijn allemaal bekende gegevens maar minder bekend is welke voordelen de banken met hun onjuiste gegevens bewust hebben nagestreefd en nog minder bekend is hoeveel klanten voor welke bedragen door de banken zijn benadeeld.

De 16 banken moesten ‘s morgens vroeg aan het secretariaat van de Libor-organisatie doorgeven tegen welke rentepercentages zij die dag van andere banken konden lenen. Wanneer één van de 16 banken die dag voor eigen rekening een zeer grote renteswap afsloot en de bank belang had bij een hoge Liborrente werd er wat op los gefantaseerd. De bonustrekkende handelaren van de bank gaven aan hun collega’s die de melding aan het Libor secretariaat moesten doorgeven een hoger percentage aan dan het geval was. De bedoeling van deze valse informatie was slechts om de nieuwe swapklanten van die dag te bedriegen en niet om de hele markt te benadelen. Dat gebeurde in feite ook niet. De Rabobank gaf zeker niet elke dag valse gegevens, maar volgens schattingen van de justitiële onderzoekers één à twee keer per week. Gedurende de zeven onderzochte jaren komt dat neer op hoogstens 700 klanten die zijn opgelicht. Er is niet veel bekend over de mate waarin de 700 Rabo klanten indertijd zijn benadeeld maar het zou me verbazen wanneer dat gemiddeld meer dan een half miljoen per klant zou zijn geweest. Dat zou dan voor de bank een extra winst van € 350 miljoen hebben opgeleverd. Een van de belangrijkste motieven om valse en onjuiste rentecijfers cijfers aan het Libor secretariaat door te geven was de bonus die de betreffende verkopers ontvingen. De justitiële autoriteiten spraken over een verziekte beloningsstructuur, die mede tot de geconstateerde misdrijven heeft aangezet.
In dezelfde tijd heeft de Rabobank meer dan 10.000 renteswap contracten met het midden- en kleinbedrijf afgesloten. De ABN Amro Bank  een kleine 7.000 en alle banken bij elkaar meer dan 20.000. In vrijwel al deze gevallen hebben de banken onjuiste, onware, rentegegevens aan hun klanten gegeven. Het enige verschil met de Liborfraude en de Euriborfraude is dat bij die fraudes valse gegevens omtrent de variabele rente werden verschaft, terwijl bij de verkoop van swapcontracten aan het MKB en woningcorporaties valse gegevens van de vaste rente aan de klant werden verschaft. Ik ken geen geval waarin dat niet is gebeurd. Met deze valse gegevens zijn in totaal meer dan 20.000 MKB ondernemers benadeeld voor gemiddeld circa € 40.000 en de banken hebben daar tezamen naar schatting € 800 miljoen aan verdiend. De verkoop van renteswaps aan het MKB en de woningcorporaties leverde stevige bonussen op voor de verkopers. Blijkbaar werd ook bij de Rabobank en de ABN Amro Bank het aan de klant verschaffen van valse gegevens dus met geldelijk gewin beloond.
Het lijkt me duidelijk: de verkoop van renteswapcontracten in Nederland is een veel ernstiger misdrijf geweest dan de door Nederlandse banken gepleegde Libor fraude. De bonuscultuur die tot de misdrijven heeft aangezet was hetzelfde. Het totaal door de banken behaalde voordeel was waarschijnlijk groter. Het aantal gedupeerden is groter en bovendien, de financiële reserves en ook de kennis van de markt van het MKB was aanzienlijk kleiner.
De behandeling van het MKB is dus ronduit veel schandaliger geweest dan de hele Liborfraude.
De auteur, Pieter Lakeman, is directeur van Swapschade BV die opkomt voor de belangen van gedupeerde ondernemers. Van hem verschijnt dit najaar een boek over het optreden van de banken inzake renteswaps.