Michel Klompmaker
De Europese Commissie heeft zeer recentelijk een voorstel voor een aanbeveling van de Raad aangenomen. Het doel ervan is dat alle maatregelen die lidstaten nemen ter beperking van het vrije verkeer in verband met de coronapandemie, op EU-niveau worden gecoördineerd en duidelijk worden gecommuniceerd. Logisch want het is niet meer uit te leggen aan de Europese burger, al die verschillende COVID-19 maatregelen. In het voorstel van de Commissie worden vier gebieden genoemd waarop de lidstaten nauwer moeten samenwerken. Het gaat daarbij om de gemeenschappelijke criteria en drempelwaarden voor beslissingen van de lidstaten over het invoeren van reisbeperkingen en de weergave van gemeenschappelijke criteria met een afgesproken kleurcode.
Ylva Johansson, commissaris voor Binnenlandse Zaken vindt dat er een duidelijk, eenduidig systeem voor groen, oranje en rood moet komen in plaats van een overvloed aan verschillende nationale maatregelen.
Gemeenschappelijke criteria
De lidstaten hanteren momenteel sterk uiteenlopende criteria voor het invoeren van maatregelen die het vrije verkeer in de EU beperken. De Commissie stelt voor dat elke lidstaat bij het nemen van beperkende maatregelen rekening houdt met de volgende criteria:
het totale aantal nieuwe gemelde gevallen van COVID-19 per 100 000 personen in een bepaald gebied gedurende een periode van 14 dagen;
het percentage positieve tests van alle COVID-19-tests die in een bepaald gebied gedurende een periode van zeven dagen zijn uitgevoerd;
het aantal COVID-19-tests dat per 100 000 personen in een bepaald gebied is uitgevoerd gedurende een periode van zeven dagen.
De lidstaten zouden de nodige gegevens wekelijks moeten aanleveren aan het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding. De lidstaten moeten deze gegevens ook op regionaal niveau verstrekken, zodat maatregelen kunnen worden afgestemd op de regio’s waar zij strikt noodzakelijk zijn. Ervan uitgaande dat de lidstaat waaruit iemand vertrekt, wekelijks meer dan 250 per 100 000 personen test, stelt de Commissie voor dat de lidstaten in de volgende gevallen geen beperkingen invoeren voor het vrije verkeer van personen vanuit een andere lidstaat:
wanneer het totale aantal nieuwe gemelde gevallen van COVID-19 in een bepaald gebied per 100 000 personen minder dan 50 is gedurende een periode van 14 dagen; OF
wanneer het percentage positieve tests van alle COVID-19-tests die in een bepaald gebied zijn uitgevoerd, minder dan 3% is.
Een gemeenschappelijke kleurcode
De Commissie stelt voor dat het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding wekelijks een geactualiseerde kaart van de EU- en EER-landen publiceert op basis van de gegevens die de lidstaten aanleveren. Die kaart moet alle lidstaten en alle reizigers hulp bieden en een gemeenschappelijke kleurcode hanteren. De Commissie stelt de volgende kleuren voor:
Groen: een gebied waar het totale aantal nieuwe gemelde COVID-19-gevallen minder dan 25 bedraagt gedurende een periode van 14 dagen EN het percentage positieve COVID-19-tests minder dan 3% is;
Oranje: een gebied waar het totale aantal nieuwe gemelde COVID-19-gevallen minder dan 50 is gedurende een periode van 14 dagen MAAR het percentage positieve COVID-19-tests 3% of meer, OF waar het totale aantal nieuw gemelde COVID-19-gevallen tussen 25 en 150 per 100 000 personen ligt, MAAR het percentage positieve COVID-19-tests minder dan 3% is;
Rood: een gebied waar het totale aantal nieuwe gemelde COVID-19-gevallen groter is dan 50 gedurende een periode van 14 dagen EN het percentage positieve COVID-19-tests 3% of meer is, OF waar het totale aantal nieuw gemelde COVID-19-gevallen meer dan 150 per 100 000 personen is gedurende een periode van 14 dagen;
Grijs: als er onvoldoende informatie beschikbaar is om de door de Commissie voorgestelde criteria te beoordelen OF als er minder dan 250 COVID-19-tests per 100 000 personen zijn uitgevoerd.
Gemeenschappelijke aanpak voor reizigers uit gebieden met een hoog risico
De Commissie stelt voor dat de lidstaten een gemeenschappelijke aanpak hanteren ten aanzien van reizigers uit gebieden met een hoog risico. De lidstaten zouden personen die vanuit andere lidstaten reizen, de toegang niet moeten weigeren. Lidstaten die beperkingen van het vrije verkeer invoeren op basis van hun eigen besluitvormingsprocessen, kunnen verlangen dat personen die uit een “rood” of “grijs” gebied komen in quarantaine gaan OF na aankomst een COVID-19-test laten uitvoeren, waarbij een COVID-19-test de voorkeur heeft.
In gerechtvaardigde gevallen kunnen lidstaten overwegen aan te bevelen dat personen die uit een “oranje” gebied komen, vóór vertrek of bij aankomst ten minste een COVID-19-test laten uitvoeren. Lidstaten kunnen eisen dat personen die uit een “rood”, “oranje” of “grijs” gebied komen, een identificatieformulier voor passagiers tonen (met name personen die per vliegtuig aankomen). De vereisten inzake gegevensbescherming moeten altijd worden nageleefd. Reizigers met een essentiële functie of een wezenlijke behoefte — zoals werknemers die kritieke beroepen uitoefenen, grensarbeiders en gedetacheerde werknemers, studenten of journalisten die hun taken uitvoeren — hoeven niet in quarantaine.
Duidelijke en tijdige informatie aan het publiek
De Commissie stelt voor dat de lidstaten wekelijks aan de andere lidstaten en de Commissie bijzonderheden verstrekken over komende beperkingen van het vrije verkeer of opheffing van reisbeperkingen. Wijzigingen zouden een week voor de inwerkingtreding moeten worden gemeld. Informatie moet ook beschikbaar worden gesteld op het webplatform Re-open EU, met een link naar de kaart die het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding wekelijks publiceert. Burgers en bedrijven hebben behoefte aan voorspelbaarheid. De lidstaten moeten alles in het werk stellen om de sociale en economische gevolgen van reisbeperkingen tot een minimum te beperken. Dat betekent ook dat het publiek duidelijk, volledig en tijdig wordt geïnformeerd.
Het voorstel van de Commissie voor een aanbeveling zal door de Raad worden besproken met het oog op de aanneming ervan in de komende weken.
