IFFC van oud naar nieuw

Arthur de Groot
De kerstperiode en de jaarwisseling blijken uitermate geschikt om terug te kijken op het voorbije jaar en plannen te maken voor het nieuwe jaar. In de huiselijke kring komen we weer bij zinnen en vinden we daar tijd en gelegenheid voor. Dan vliegen de gedachten en herinneringen heen en weer. De stapels kranten en tijdschriften bieden een aardig kijkje in wat het afgelopen jaar zoal gebeurd is. Of we kijken via onze tablet naar de programma’s met hoogtepunten van het afgelopen jaar en scrollen door de bergen nieuws. Bij het teruglezen van al dat nieuws viel mij op dat het dit jaar ook vaak is gegaan over de betrouwbaarheid van de berichtgeving zelf. Want ‘plotseling’ was daar de term fake news, letterlijk vertaald naar nep nieuws. En bij het woord nep is mijn interesse als fraudebestrijder gewekt, want ja neppen is toch het zelfde als bedriegen of oplichten? En als ik het nu goed begrijp, is wat door prominente leiders, bestuurders, politici en andere (bekende) personen die iets in de melk te brokkelen hebben, naar buiten wordt gebracht niet, niet geheel of een klein beetje niet conform de werkelijkheid of waarheid.

Het lijkt er op dat steeds meer mensen het niet zo erg lijken te vinden om nep nieuws te verkondigen of het niet zo serieus te nemen met de waarheid. NRC-journalist Bas Heijne geeft in zijn column van 24 december 2017 onder de titel ‘Leugenaars’ een opsomming van wie zich hieraan zoal bezondigd. Ja bezondigd, omdat dit gewoon niet deugt. Ik stel mij zelf dan eerst maar eens de waarom vraag. Waarom doen deze vaak eerzame burgers dit? Waarom verspreiden zij nieuws en feiten, die niet kloppen? Het is als met een fraudeonderzoek, je de vraag stellen waarom er is gefraudeerd, wat het motief was, welke gelegenheid er werd geboden.
De twittertrol
Ik zoek het antwoord in het gemak en de risico’s van onze informatiemaatschappij en de huidige staat van de technologie; die maken het ons wel heel gemakkelijk om snel informatie te verspreiden die kennelijk bij de ontvangers heel betrouwbaar overkomt. Maar dus niet is, maar wel door velen kritiekloos wordt geconsumeerd. Zoiets als, de gelegenheid schept de dief.
Maar het blijkt inmiddels veel geraffineerder in elkaar te steken. Eén van de nieuwe woorden van 2017 blijkt ‘twittertrol’ te zijn. Een twittertrol blijkt een persoon te zijn die, al dan niet in dienst van de overheid, opzettelijk nepnieuws verspreidt om de publieke opinie te beïnvloeden. Dus nepnieuws niet spontaan uit het brein ontsproten, maar georganiseerd. Een beetje hetzelfde als wat we vroeger propaganda noemden? Dus waar maken we ons druk om. Oude wijn, in nieuwe zakken?
Ik vraag me echter af wat dit zeker op de langere termijn betekent voor de geloofwaardigheid van personen en organisaties en wat het doet met onze samenleving. En dan kom ik vanzelf bij wat wél betrouwbaar en goed te verifiëren nieuws is. Ook in 2017 waren er weer erg veel opvallende fraude- en corruptie-incidenten die de voorpagina’s haalden. De harde strafrechtelijke veroordeling van Jos van Rey, de beerput Imtech die alsnog of weer opengaat, de declaratie-affaire bij de Nederlandse politie, de mogelijke vervolging van Shell in verband met corruptie aantijgingen, de provincie Noord-Brabant die op grote schaal georganiseerd fraudeert met mest, de niet ophoudende fraude- en corruptie in de sportwereld, de opgestapte voorzitter van de VVD, enz., enz. Wat zeggen deze nieuwsfeiten eigenlijk? Ik verval in herhaling als ik stel dat teveel fraude en corruptie leidt tot onveiligheid en slecht is voor de economie en dus slecht is voor onze samenleving. Maar de nieuwsfeiten leren ook dat er meer en eerder fraude ontdekt wordt. Dat is goed nieuws. Ook nieuws is, dat de publiek-private samenwerking, waar IFFC aanjager van wil zijn aan het verbeteren is. Ik merk dat dagelijks in onze activiteiten.
Terugblik
Een terugblik op de activiteiten in 2017 maakt me toch wel een beetje trots. Niet alleen het aantal organisaties en personen dat deelneemt, neemt gestaag toe, maar ook de samenstelling van het netwerk bewijst dat we op de goede weg zijn. Er is meer balans tussen publiek en privaat. Het IFFC-netwerk van FEC professionals groeit en doet er toe.
In het oog springende activiteiten waren:
* Het verkiezingsdebat met deelname van de vijf grootste politieke partijen, wat inmiddels heeft geleid tot toegang tot verbinding met de politiek.
* De oprichting van de Kamer intern onderzoek met inmiddels vier projecten en een 50-tal deelnemers
* De eerste editie van de Dag van de Fraudeonderzoeker; op 20 april kwamen ruim 350 fraudeonderzoekers naar het Sport & FEC seminar in het Cars Jeans Stadion met ruim 90 bezoekers, media aandacht en de hulpvraag van sportbonden.
* De expertmeeting Faillissementsfraude de politieacademie in Apeldoorn, een nieuw netwerk is geboren.
* De samenwerking met het Verbond van Verzekeraars bij hun jaarlijkse innovatieseminar.
* De expertmeeting Governance en integriteit voorbij de regels.
Niet onvermeld mag blijven de activiteiten van de andere kamers en projecten, die middels fraude cafés en seminars met interessante rapporten en presentaties voor de dag kwamen. En binnenkort zelfs een animatiefilmpje vanuit onze kamer compliance. En wat ben ik blij met ons Young Financial Crime netwerk wat aan het groeien is.
Hoewel niet van het IFFC, maar wel nauw bij betrokken, was het Fraude Film Festival ook dit jaar weer en knaller. Twee dagen geweldige documentaires en films en interessante debatten en discussies met het publiek. Ook is er een start gemaakt met een invulling van learning-activiteiten. Weliswaar voorzichtig, niet door zelf onderwijs te ontwikkelen, maar in de vorm van (al dan niet aanstaande) samenwerking met andere organisaties als de Vrije Universiteit, Haagse Hogeschool, Inholland, Nyenrode, ROC Mondriaan, Stichting Stimuleringskader Integere Organisatie (SIO), Kerckebosch, Vakmedianet, IMF en Fortress.
Aanjager van de publiek-private samenwerking
En naast al deze activiteiten werd in het tweede deel van 2017 ook nog eens een onderzoek onder de titel ‘ stakeholderanalyse’ uitgevoerd. Ruim 50 organisaties en personen zijn bevraagd over de koers die IFFC zou moeten varen. Een van de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek is dat IFFC steeds meer en nadrukkelijker, vanuit haar rol van aanjager van de publiek private samenwerking, wordt gezien als een gezaghebbend kennisplatform, een vertrouwde omgeving waar kennis gedeeld wordt om zo tot nieuwe oplossingen en toepassingen voor FEC-vraagstukken te komen. En dat alles ten dienste van de maatschappelijke integriteit. Het onderzoek spreekt van ‘recht van spreken’, IFFC voorziet in een belangrijke behoefte. De bevindingen leiden tot een aangepaste strategie, visie en missie. Dat behoeft nadere toelichting en die volgt de komende weken via onze website.
Het jaar 2018 belooft in alle opzichten een uitdagend jaar te worden met grote ambities. Tegelijkertijd is enig realisme wel op zijn plaats, de middelen van het IFFC zijn beperkt. Dat zal voor de kortere termijn betekenen dat we keuzes moeten maken, meer focus. De agenda voor 2018 licht ik graag nader toe tijdens de Nieuwjaarsborrel op 18 januari. Ik hef dan graag het glas met u op een mooi Nieuwjaar.
De auteur, Arthur de Groot is directeur van het IFFC (Institute for Financial Crime), gevestigd in Den Haag.