Het Huis voor Klokkenluiders heeft vorig jaar ingezet op een gerichte aanpak bij het voorkomen en oplossen van werkgerelateerde misstanden en van benadeling van de melder. De samenwerking met instanties op nationaal en internationaal niveau versterkt. Begin 2020 werd de toekomstvisie van het Huis voor Klokkenluiders gepubliceerd. Hierover is al uitgebreid melding gemaakt op ons platform. Uitgangspunt is dat Het Huis een autoriteit voor integriteit en klokkenluiden wil zijn. Met een heldere rol en positie in advisering en onderzoek, vroegtijdig en op maat gekozen optreden en Het Huis als centraal kennisinstituut en knooppunt in het Nederlandse integriteitssysteem met betrekking tot werkrelaties. Deze toekomstvisie leidde in 2020 tot een nieuwe werkwijze, gericht op de-escalatie en conflictoplossing, het voorkomen van verdere schade aan zowel melder(s) als werkgever(s) en het bijdragen aan een effectieve aanpak van misstanden. De eerste resultaten van deze aanpak zijn bemoedigend, aldus voorzitter Wilbert Tomesen (zie bovenstaande foto) in het jaarverslag over 2020 dat onlangs verscheen.
Volgende informatie uit het jaarverslag brengt de nieuwe werkwijze brengt onder meer met zich mee dat melders met een vermoeden van een werkgerelateerde misstand sneller duidelijkheid krijgen over hun positie. Melders geven aan hier steun aan te ontlenen en ook de werkgever realiseert zich sneller dat het om een belangrijke kwestie gaat. In bepaalde gevallen wordt, met instemming van de melder, ook het gesprek met de werkgever aangegaan om naar een oplossing te zoeken.
De adviseurs van het Huis ontvingen in 2020 250 adviesverzoeken. In 19 gevallen werd daarbij vastgesteld dat sprake was van een vermoeden van een maatschappelijke misstand. Andere zaken bleken geen maatschappelijke misstand te betreffen of werden opgelost, soms mede dankzij betrokkenheid van de adviseurs.
Onderzoeken
Werkgevers en/of toezichthoudende instanties zijn doorgaans de eerst aangewezenen om gemelde vermoedens van misstanden op te lossen. Wanneer een oplossing uitblijft kan het Huis op verzoek een onderzoek instellen. Meestal gaat het om een onderzoek naar de behandeling van de melder als gevolg van het melden. In lijn met de nieuwe werkwijze kijkt het Huis sinds 2020 ook naar alternatieven voor een uitgebreid onderzoek, zoals het faciliteren van een bemiddelingstraject. Rehabilitatie en erkenning van de melder door de werkgever als ‘goed melder’ zijn vaak van doorslaggevende betekenis om tot een oplossing te komen. De afdeling Onderzoek begon het jaar met 12 onderzoeken, eind 2020 waren dat er 8. In 2020 werden 3 rapporten gepubliceerd. In één geval werd met succes een onderzoekverzoek met behulp van een alternatief bemiddelingstraject afgerond.
Kennis en preventie
Als kennisinstituut en knooppunt binnen het Nederlandse integriteitssysteem heeft het Huis veel gesproken met en vragen beantwoord van onder meer stakeholders, organisaties en individuele werkgevers over de beste manier om melders te beschermen en misstanden te voorkomen. In Europees verband werd de samenwerking met partnerorganisaties versterkt. Het in 2019 op initiatief van het Huis opgerichte Network of European Integrity and Whistleblowing Authorities (NEIWA) hield in 2020 diverse online bijeenkomsten. Er werden er twee verklaringen gepubliceerd, waarin EU-lidstaten worden aangespoord om vaart te maken met de implementatie van de nieuwe EU-richtlijn voor de bescherming van klokkenluiders.
Over het proces van intern onderzoek naar misstanden publiceerde het Huis de handreiking ‘Integriteit in de praktijk – Intern onderzoek’. Hierin staat hoe de werkgever het uitvoeren van een intern onderzoek na een melding kan organiseren.
Wetsverbeteringen
Vorig jaar was het Huis betrokken bij de geplande evaluatie Wet Huis voor klokkenluiders en de implementatie van de nieuwe EU-richtlijn voor de bescherming van klokkenluiders. Het Huis maakte zich daarbij onder meer sterk voor meer onderzoek- en sanctiebevoegdheden en voor de oprichting van een onafhankelijk fonds om melders bij te staan op bijvoorbeeld juridisch of psychosociaal vlak.
De EU-richtlijn voor de bescherming van klokkenluiders moet uiterlijk op 17 december 2021 omgezet zijn in nationaal recht. Het Huis spreekt de hoop uit dat in 2021 ook een wetsvoorstel naar aanleiding van de evaluatie van de Wet Huis voor klokkenluiders kan worden ingediend.
Simon Reageren
Klopt het dat ambtenaren bij Caribisch Nederland niet beschermd worden onder de huidige klokkenluidersregeling indien zij melding maken bij integriteitscommissies van misstanden. Zo ja, is dit gewenst en indien niet gewenst, wat wordt hieraan gedaan en is het geen zaak om een overgangsregeling in te laten gaan opdat melders direct beschermd worden ??
Zou naar het oordeel van het Huis van Klokkenluiders de overheid als goed werkgever niet ook bescherming moeten bieden aan alle melders op Caribisch Nederland die misstanden escaleren ??
Welke rol ziet het Huis van Klokkenluiders hier voor zichzelf ??
Welke stimulans bestaat er naar het oordeel van het Huis nu voor potentiële melders die nu misstanden constateren en ondoelmatige / frauduleuze besteding van (Nederlandse) belastinggelden constateren, maar zich niet beschermd weten door de klokkenluidersregeling.