Het OM en het Ministerie van Financiën moeten moeilijke afwegingen maken

Michel Klompmaker

Het zal je maar gebeuren, ben je net een populaire minister van Financiën, gaat het Openbaar Ministerie jouw grootste eigen Staatsbank aanpakken als verdachte in mogelijke witwaspraktijken. Leuk is anders, temeer daar er direct na de bekendmaking op de eerste dag zo’n twee miljard euro verdampte als beurswaarde van diezelfde staatsbank, waarvan de meerderheid, zo’n 56 procent, nog steeds in handen is van de Staat. Maar er speelt natuurlijk meer, zoals de opvolging van de huidige CEO van ABN Amro Bank, Kees van Dijkhuizen (zie foto), de vacature als gevolg van het vertrek van Merel van Vroonhoven bij de Autoriteit Financiële Markten en de blijkbaar bij het OM aanwezige wens om weer een megaschikking te kunnen treffen, nadat vorig jaar ING Bank aan de beurt was.

De ABN Amro Bank zelf meldde het voorval in een kort, keurig persbericht op 25 september jongstleden, waarin vermeld stond dat het Nederlandse Openbaar Ministerie ABN Amro geïnformeerd heeft dat de bank onderwerp is van een onderzoek met betrekking tot de vereisten onder de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorisme (Wwft). In hetzelfde bericht stond dat de bank volledig gaat meewerken aan het onderzoek.

Wel enigszins sneu deze gang van zaken, want ruim een week daarvoor werd aangekondigd dat de bank samen met ING bank, Rabobank, Triodos Bank en de Volksbank gaat onderzoeken of er een gezamenlijk organisatie opgericht kan worden die betalingstransacties monitort, waarbij zelfs al de naam bekend gemaakt werd, te weten Transactie Monitoring Nederland. De bedoeling is dat het komende halfjaar de banken gezamenlijk onderzoek doen naar onder meer de technische haalbaarheid en mogelijke juridische belemmeringen van een gezamenlijke organisatie die betalingstransacties monitort. Voor de effectiviteit van de strijd tegen witwassen is het blijkbaar noodzakelijk om tot een nationale aanpak te komen. Om die reden ondersteunen de banken het Plan van Aanpak witwassen dat de ministers Hoekstra (Financiën) en Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) twee maanden geleden presenteerden. De CEO van ABN Amro Bank, Kees van Dijkhuizen, zei in dit verband het volgende: “De strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering heeft bij ons zeer hoge prioriteit. Dat we nu de eerste stap zetten met de andere banken om samen mogelijk een organisatie op te zetten die betalingstransacties gaat monitoren, juich ik zeer toe. Dit is een belangrijke stap om de integriteit van het Nederlandse financiële stelsel te beschermen.”

Ministerie van Financiën zit voorlopig met de gebakken peren

Ondertussen zit het Ministerie van Financiën structureel met een issue in haar maag. De Rekenkamer heeft becijferd dat de nationalisatie de Staat zo’n 24 miljard euro heeft gekost. Ondertussen is het twee jaar geleden dat de derde tranche naar de beurs gebracht werd. De bankiers willen weer een ‘normale’ commerciële bank worden, zonder overheidsbemoeienis, maar aan de andere kant staan de keiharde cijfers en die liegen niet. Lag de koers begin oktober 2018 nog rond de 24 euro, in april 2019 lag die rond de 22 euro en eind vorige week was de koers van het aandeel ingezakt naar iets boven de 16 euro, met nog steeds de meerderheid (56 procent) voor de Staat. Het Ministerie van Financiën heeft laten weten dat het de ABN Amro Bank zo snel als verantwoord mogelijk is volledig naar de markt wenst te brengen, maar juist het woordje ‘verantwoord’ is van belang. Zou men de bank deze week naar de beurs willen brengen onder normale omstandigheden dan kost dat de Staat al vele miljarden aan keiharde euro’s en dan mag men de reputatieschade daarbij nog aan toevoegen. Investeerders moeten vertrouwen hebben in een goede afloop op wat langere termijn met een goed bestuur, maar onder andere het gedoe met commissaris Olga Zoutendijk heeft ook haar sporen nagelaten. Overigens, de bank betaalt circa 350 miljoen euro per jaar aan “regulatory levies”.