De kleine notariskantoren hebben het zwaar. Het aantal notarissen daalt, terwijl de werklast toeneemt. In Nederland zijn ruim 880 notariskantoren, die te verdelen zijn in groot met meer dan 4 notarissen, middelgroot met 2 tot 4 notarissen en klein met 1 notaris. Qua aantallen zijn er 9 grote kantoren, 251 middelgrote kantoren en de grote meerderheid te weten bij 623 kantoren is 1 notaris werkzaam. We zoemen in op de laatste groep, die kantoren waar slechts één notaris werkzaam is. De provincies met de meeste kleine kantoren zijn Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant met respectievelijk 125, 106 en 87 kantoren. We zoemen echter in op een klein kantoor in Hulst, Zeeuws-Vlaanderen, dat van Cindy Van Goethem, zie foto hierboven.
In Hulst vervult notaris Cindy Van Goethem in Zeeuws-Vlaanderen een unieke rol. Het kantoor is onder meer gespecialiseerd in het historische fenomeen kavelruil, een agrarisch rechtsgebied waarmee anno 2024 weinig andere notariskantoren zich nog bezighouden. Cliënten kunnen er ook terecht voor vastgoedrecht, familierecht en eenvoudige vragen op het gebied van ondernemingsrecht. Zij zegt het als volgt: “Meerdere generaties van dezelfde families keren bij ons terug, ze voelen zich hier vertrouwd. En: vragen gaan niet zoals bij een groot kantoor over allerlei schijven. Daardoor gaan belangrijke zaken lekker vlot. Het is hier echt een beetje een dorpscultuur.” Van Goethem speelt handig in op beperkte omvang van haar praktijk door bij complexe vragen op het gebied van ondernemingsrecht te verwijzen naar een gespecialiseerd kantoor. Bij twijfel over een dossier of de naleving van de Wwft raadpleegt Van Goethem kandidaat-notaris Laurien van de Walle, de KNB, het enige andere notariskantoor in Hulst of haar broer die fiscalist is met zijn accountantskantoor in dezelfde straat.
Het bestaan als eenpitter vindt Van Goethem heel flexibel. “Je kunt je praktijk inrichten zoals het voor jou het beste werkt.” Toch kampt ze ook met knelpunten. Van Goethem is nu vijftien jaar notaris. Lange tijd was de vraag wie haar in de toekomst gaat opvolgen, want potentiële opvolgers staan in de regio Zeeuws-Vlaanderen bepaald niet in de rij. Ook waarneming bij afwezigheid is een heikel punt. Lokale notariskantoren helpen elkaar momenteel tijdens vakanties, maar Van Goethem vindt dat een ‘kwetsbare situatie’. Zodra kandidaat-notaris Van de Walle klaar is met haar beroepsopleiding, heeft het kantoor alvast een vaste waarnemer. En de kans dat zij het op een dag helemaal overneemt, is ‘absoluut aanwezig,’ aldus Van Goethem. ‘Dat zou ik ontzettend fijn vinden.’
Al met al herkent de notaris zich niet in het beeld van naar adem happende kleine notariskantoren. En niet alleen dat, ze ziet ook iets dat verdacht veel lijkt op een vicieuze cirkel. ‘Laurien wil mij graag opvolgen. Op de beroepsopleiding hoort ze dan: zou je dat nou wel doen, met die aansprakelijkheid en alles wat er verder nog bij komt kijken? Jaag kandidaat notarissen geen angst aan, is mijn advies. Als je die eenmans notariskantoren wil behouden, dan zul je ze ook moeten koesteren.’
Kandidaat-notaris Laurien van de Walle werkt liefst voor een klein kantoor vanwege de ‘korte lijntjes en het nauwe contact met collega’s’. Ondanks ontmoedigende geluiden op haar beroepsopleiding ziet de kandidaat-notaris een eventuele opvolging van notaris Cindy Van Goethem helemaal voor zich. Beiden zijn geboren en getogen in Hulst en hun nauwe contacten met Belgische notarissen komen goed van pas. De achternaam Van de Walle komt in Hulst veel voor, wat regelmatig leidt tot enthousiaste reacties, want cliënten hechten veel waarde aan een dienstverlener uit de eigen regio. In haar thesis zette Van de Walle een rechtsvergelijking uiteen tussen het Nederlands en het Belgisch recht. Want omdat Zeeuws-Vlaanderen op slechts een paar kilometer afstand ligt van België, ziet het kantoor veel typische casussen voorbijkomen. Van de Walle: “Bijvoorbeeld: een koppel is gehuwd in België, maar overlijdt vervolgens in Nederland. Behalve kennis van het Belgisch recht komt dan ook ons nauwe contact met Belgische notarissen goed van pas. Die expertise is in Nederland vrij uniek, denk ik.”
Die regiospecifieke kennis, daar is Zeeuws-Vlaanderen volgens Van de Walle vooral bij gebaat. “Er bestaat in Hulst – circa 27.000 inwoners – geen nood aan specialisaties als vastgoedrecht en ondernemingsrecht, want er gebeuren hier niet zo veel spannende dingen. Belangrijker is om globaal iets te weten van alle vakgebieden.’ Hulst telt relatief veel ouderen en andere cliënten die ‘behoefte hebben aan een beetje extra uitleg’. ‘Die geven wij ze volop, en ze kunnen ook altijd even binnenspringen met een vraag.”
Het volledige artikel met nog andere voorbeelden kunt u lezen via deze link met dank aan de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie.
Bron: Notariaat Magazine.
