Henry Goverde over de Governancecode in de zorg

Michel Klompmaker
Onlangs spraken we met Henry Goverde, sinds 2015 partner van ZorgopKoers en voormalig Group Compliance Officer bij Achmea over de governance code in de zorg. Begin 2017 is met de Governancecode Zorg de transitie van regel gedreven naar waarde gedreven governance ingezet. Maar ná twee jaar praktijk is duidelijk dat bestuurders en toezichthouders daarmee worstelen. Het centraal stellen van principes en het bevestigen van een afkeur van ‘het afvinkgedrag’ werd door de sector toegejuicht. Maar regeldrift, controle en het valse vertrouwen dat regels duidelijkheid verschaffen ijlt blijkbaar na in de code. 

De principes worden door de code uitgewerkt in regels, waarvan de toepassing niet vrijblijvend is. Sommige regels bepalen welke cultuur of welk gedrag nagestreefd moet worden door de zorgorganisatie.
Henry Goverde regeert daarop als volgt: “Het risico bestaat dat in plaats van intrinsiek ‘het goede doen’, wat in lijn is met de normatieve lading van de regel, de code letterlijk afvinkgedrag bevordert. Aan de ene kant bevordert de code de dialoog, om vervolgens voor te schrijven ‘hoe’ deze dialoog hoort te verlopen. Belangrijk is ook dat de IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd) en NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)   hebben aangegeven bij hun toezicht uit te gaan van de bestaande wet- en regelgeving in combinatie met de principes van de code. Dit betekent dat IGJ en NZa zowel controleren op de werking van de wet als het toepassen van het principe.”
Hoe moeten bestuurders en toezichthouders dan omgaan met de nieuwe governance eisen?
Henry Goverde: “Wat helpt is waarde gedreven governance te zien in de tegenstelling van traditioneel versus nieuw denken. Deze tegenstelling maakt de fundamentele veranderingen die momenteel gaande zijn in onze samenleving duidelijk, en vertaalt de gevolgen hiervan naar organisaties en de governance van deze organisaties. Het traditionele denken verklaart waarde vanuit een economisch perspectief. Waarde volgt uit hoe de productiefunctie wordt ingericht. Het is een maakbaarheidsdenken, waarbij het inkomen uit kapitaal leidend is. Individuele hard skills zijn leidend. Het resulteert in een waardebegrip dat steeds gericht is op meer en beter.”
Akkoord, maar hoe zit dan dan met nieuw denken?
Henry Goverde: “Nieuw denken richt zich op hoe waarde ontstaat. Waarde vloeit voort uit betekenisgeving. Het is eigenwaarde die waardevol wordt. Wanneer mensen geven van zichzelf in verbinding met de ander ontstaat toegevoegde waarde, waaronder geldwaarde. Dat is nieuw denken: eigenwaarde die waardevol wordt in het proces van betekenisgeving dat je met elkaar onderhoudt. Betekenisgeving ontstaat wanneer mensen hun afwegingen met elkaar afstemmen over wat goed is om te doen. Vooral bij het afwegen van dilemma’s. Collectieve dialogische soft skills bevorderen dit.”
Evolutie
Volgens Goverde, maar niet alleen volgens hem, ook volgens Chris Juta die al vele artikelen over dit onderwerp op ons platform publiceerde,  geeft traditioneel governance denken geen antwoorden op nieuwe governance uitdagingen. Traditioneel denken afzetten tegen nieuw denken is nuttig om de verschillen duidelijk te maken, aldus beide heren, maar in de praktijk is er geen sprake van een tegenstelling, maar eerder van een evolutie.
Goverde vergelijkt het graag met een weegschaal, waarbij de weegschaal de organisatie symboliseert. De organisatie is in balans – of in traditionele termen “in control” – wanneer beide schalen even zwaar wegen. In balans vereist zowel goed werkende harde (traditionele) governance instrumenten, als mensgerichte (nieuwe) governance instrumenten. Er is geen tekort aan harde instrumenten. Voor bestuurders en toezichthouders zijn deze herkenbaar. De evolutie zit in het ontwikkelen van goed werkende mensgerichte instrumenten waarmee bestuurders en toezichthouders vertrouwd raken.
Henry Goverde: “Een voorbeeld van zo’n instrument is het ontwikkelen van ‘sense data’, informatie waaruit de betekenisgerichtheid van de organisatie blijkt (wat dus meten vereist). Een ander voorbeeld is het stimuleren van de goede dialoog. Dat wil zeggen een dialoog waarbij systematisch die vragen op tafel komen die op een voor alle deelnemers begrijpelijke manier leiden naar succesvol afgestemd zijn in wat bereikt moet worden en vooral ook hoe. In de antwoorden op die vragen ontstaan betekenisgerichtheid én ontstaan ook de goede interventies. Zo’n dialogisch systeem kan in elk team eenvoudig worden ingericht. Toepassing hiervan geeft zelfsturing én besturing een inspirerende impuls.”
Op het Behavioral Risk Congres dd 29 november in Baarn zal uitgebreid aandacht besteed worden aan “Nieuw denken over Governance” en daar zal Chris Juta ook een van de sprekers zijn.