Financieel Toezicht : nieuwe regelgeving van kracht en in het verschiet

Frans van der Eerden & Larissa Silverentand
Traditiegetrouw is in de laatste weken van het jaar het nodige gebeurd op het gebied van het financiële toezichtrecht. Zo ook eind 2017. Wij willen in dit artikel de belangrijkste wijzigingen in de Nederlandse regelgeving die vanaf januari 2018 van toepassing zijn op een rij zetten. Daarbij vatten wij de recent ingediende wetsvoorstellen en gepubliceerde consultaties kort samen. Zo heeft u in een oogopslag het overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen die rond de jaarwisseling hebben plaatsgevonden op het gebied van financieel toezicht. We beginnen met de regelgeving zoals die nu vanaf januari 2018 van toepassing is, daarna de ingediende wetsvoorstellen en vervolgens het overzicht van de consultaties. Op deze manier is het overzicht compleet. 

Benchmark verordening
Vanaf 1 januari 2018 is de Benchmark verordening van toepassing. De verordening ziet op de totstandkoming en het gebruik van benchmarks en beoogt de nauwkeurigheid en integriteit daarvan te waarborgen. De verordening stelt eisen aan partijen die benchmarks opstellen, maar ook voor partijen die naar benchmarks verwijzen, bijvoorbeeld om de prestatie van beleggingsinstellingen te meten. Het wetsvoorstel ter uitvoering van de Benchmark verordening ligt nog bij de Tweede Kamer.
PRIIPS
Vanaf 1 januari 2018 moeten partijen die verpakte beleggingsproducten en bepaalde verzekeringsproducten aanbieden aan retail klanten voldoen aan de PRIIPS regelgeving. Dit houdt onder andere in dat een Key Information Document moet worden verstrekt dat is opgesteld conform de Europese standaardeisen.
Wijzigingsregeling hypothecair krediet 2018
Op 1 januari 2018 zijn de nieuwe leennormen voor hypothecair krediet in werking getreden. Onderdeel hiervan is dat nog maximaal 100% van de waarde van de woning mag worden geleend en dat de leennormen voor tweeverdieners worden versoepeld. De minister heeft besloten dat, in tegenstelling tot vorig jaar, geen overgangstermijn zal gelden voor toepassing van de nieuwe leennormen.
Wijziging van de Regeling staten financiële ondernemingen
Op 1 januari 2018 is de wijzigingsregeling in werking getreden waarmee invulling wordt gegeven aan de verplichting van banken om in het kader van het depositogarantiestelsel elk kwartaal gegevens aan te leveren ten behoeve van de premievaststelling voor het Depositogarantiefonds op basis van het Individueel Klantbeeld.
MiFID II en MiFIR
Vanaf 3 januari 2018 zijn MiFIR en de implementatie van MiFID II van toepassing. Onderdeel van MiFID II zijn aangescherpte en uitgebreide gedragsregels voor beleggingsondernemingen. De AFM heeft aangegeven in eerste instantie de nadruk te leggen op beleggersbescherming en het goed functioneren van de kapitaalmarkten. Kostentransparantie en productontwikkeling zullen daarnaast belangrijke speerpunten van toezicht zijn. Verder zal de AFM blijvend aandacht besteden aan onderwerpen als vakbekwaamheid, informatieverstrekking, kwaliteit van de dienstverlening en provisies. Op het gebied van kapitaalmarkten zullen in elk geval transactierapportage, transparantie van de markt en regelgeving gericht op een ordelijke marktstructuur, speerpunten van het MiFID II-toezicht van de AFM zijn.
Ingediende wetsvoorstellen
Implementatiewet herziene richtlijn betaaldiensten (PSD2)
PSD2 beoogt harmonisatie op het gebied van betaaldiensten. Belangrijke onderwerpen die in PSD2 worden geregeld zijn de introductie van nieuwe betaaldiensten en de uitbreiding van de eisen waaraan betaaldienstverleners moeten voldoen. PSD2 zou op 13 januari 2018 moeten zijn geïmplementeerd. De Implementatiewet PSD2 is pas op 23 oktober 2017 ingediend en ligt momenteel nog bij de Tweede Kamer. De Minister van Financiën heeft aangegeven dat de implementatiedatum niet gehaald gaat worden en dat voorjaar 2018 een meer realistische inschatting is. Zolang PSD2 niet is geïmplementeerd, hoeven Nederlandse banken niet aan de nieuwe regelgeving hoeven te voldoen. Een belangrijk onderdeel van de PSD2 regelgeving is de gedelegeerde verordening ten aanzien van RTS voor strong customer authentication en veilige gegevensuitwisseling. De Europese Commissie heeft de concept-verordening daartoe op 27 november 2017 gepubliceerd.
Implementatiewet vierde anti-witwasrichtlijn (AMLD4)
AMLD4 had op 26 juni 2017 geïmplementeerd moeten zijn door aanpassing van onder andere de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Het wetsvoorstel is echter pas op 12 oktober 2017 ingediend bij de Tweede Kamer en is daar nog in behandeling. Nederland heeft in dat verband inmiddels van de Europese Commissie een ingebrekestelling ontvangen. Om verdere overschrijding van de implementatiedatum te voorkomen heeft het Ministerie van Financiën aangekondigd dat de regelgeving, zo mogelijk nog voor de gebruikelijke inwerkingtredingsdatum (1 juli of 1 januari), zo spoedig mogelijk nadat deze door het Parlement is aangenomen in werking treedt.
Wet herstel en afwikkeling van verzekeraars
Het wetsvoorstel, ingediend op 27 november 2017, legt verplichtingen op aan bepaalde verzekeraars en verzekeringsgroepen en voorziet in instrumenten en bevoegdheden van DNB om deze op een ordentelijke wijze af te kunnen wikkelen. Daarbij worden de belangen van polishouders voorop gesteld. Het wetsvoorstel is in belangrijke mate gebaseerd op de BRRD/SRM regelgeving voor banken. Een Europees afwikkelingskader voor verzekeraars ontbreekt nog, maar Nederland is tezamen met andere lidstaten in overleg met de Europese Commissie over een Europees raamwerk voor herstel en afwikkeling van verzekeraars. Hier wordt echter door de Minister van Financiën niet op gewacht.
Wet implementatie richtlijn verzekeringsdistributie (IDD)
De IDD beoogt een gelijk speelveld te bewerkstelligen voor alle marktpartijen die bij de verkoop van verzekeringen zijn betrokken en de bescherming van de consument te verbeteren. De richtlijn zou op 23 februari 2018 van toepassing moeten worden, maar de Europese Commissie heeft een voorstel gepubliceerd dit uit te stellen tot 1 oktober 2018. Het Nederlandse wetsvoorstel ter implementatie van de IDD is op 4 september 2017 bij de Tweede Kamer ingediend.
Wet transparant toezicht financiële markten
Het wetsvoorstel van 4 september 2017 omvat onder meer de volgende onderwerpen:
– uitbreiding van de mogelijkheden van de toezichthouders om een openbare waarschuwing uit te vaardigen;
– de mogelijkheid voor toezichthouders om te reageren op mededelingen van instellingen over het toezicht; en
– een grondslag voor DNB om kerncijfers van banken te publiceren.
De beoogde datum van inwerkingtreding is 1 juli 2018.
Wet uitvoering verordening effectenfinancieringstransacties (SFTR)
De SFTR heeft in hoofdzaak vier verplichtingen geïntroduceerd: i) tegenpartijen, financieel en niet financieel, worden verplicht effectenfinancieringstransacties aan een transactieregister te rapporteren; ii) beheerders van beleggingsinstellingen en icbe’s worden verplicht hun deelnemers duidelijk te maken in welke mate zij gebruik maken van SFT’s en van total return swaps; iii) degene aan wie de effecten ingevolge een SFT worden overgedragen moet de verstrekkende partij in kennis stellen van de risico’s die verbonden kunnen zijn aan het recht van hergebruik, en iv) tegenpartijen voorzien in passende interne procedures voor het melden door hun werknemers van inbreuken op de verplichtingen. De verordening is met ingang van 12 januari 2016 gefaseerd in werking getreden. Ter uitvoering van de SFTR wordt op grond van het wetsvoorstel, ingediend op 4 december 2017, de bevoegdheid van DNB en de AFM om een beroepsverbod op te leggen aan leidinggevenden van een financiële onderneming, uitgebreid naar leidinggevenden van niet-financiële ondernemingen.
Wijzigingswet financiële markten 2018
Op 20 december 2017 is de wijzigingswet ingediend bij de Tweede Kamer. Daarin staan de volgende onderwerpen:
– informatie-uitwisseling door de AFM met de ACM;
– verbod op derdenbeslag onder DNB;
– verlenging beslistermijn aanvraag bankvergunning van 13 naar 26 weken; en
– gebruik informatiesysteem inzake beroepskwalificaties door de AFM.
Ten opzichte van de consultatieversie zijn onder andere geschrapt: de gewijzigde beloningsregels, de invoering van een goedkeuringsvereiste voor concerngaranties en de concentratie van bank- en effectenzaken bij de Rechtbank Amsterdam. De verwachting is dat de wijzigingswet op 1 juli 2018 in werking treedt.
Consultaties
Wetsvoorstel wijziging crediteuren hiërarchie banken
Voorstel tot invoering van een additionele vorm van achtergesteld kapitaal voor banken, met het oog op de aanstaande aanpassing van BRRD en CRR.
Consultatietermijn: 5 december 2017 – 9 januari 2018
Wijzigingsbesluit financiële markten 2018
Het ontwerpbesluit omvat onder andere de volgende onderwerpen:
– maximale vergoeding bij tussentijdse wijziging van de rente op een hypothecaire geldlening; en
– de rechten van consumenten bij vreemde valuta-hypotheken.
Consultatietermijn: 5 december 2017 – 14 januari 2018
Besluit transparant toezicht financiële markten
Het ontwerpbesluit wijst een aantal verordeningen aan, waaronder de CRR, Uitvoeringsverordening MiFID II en SFTR waarbij DNB en de AFM de bevoegdheid krijgen om bij overtreding van de desbetreffende verordeningen in een openbare verklaring de overtreding en de naam van de overtreder openbaar te maken. Daarnaast bepaalt het ontwerpbesluit welke niet geaggregeerde kerngegevens van banken met zetel in Nederland door DNB gepubliceerd mogen worden.
Consultatietermijn: 20 december 2017 – 28 januari 2018
Wijziging Vrijstellingsregeling Wft – uitstel van betaling
Voorstel tot verduidelijking wanneer het verlenen van uitstel van betaling onder de reikwijdte van de Wft valt. Dit is relevant voor de vraag of een vergunning als kredietaanbieder of bemiddelaar vereist is.
Consultatietermijn: 21 december 2017 – 1 februari 2018
Regeling implementatie richtlijn verzekeringsdistributie (IDD)
Consultatietermijn: 22 december 2017 – 1 februari 2018
Wijzigingswet gebruik burgerservicenummer voor het depositogarantiestelsel
Consultatietermijn: 22 december 2017 – 2 februari 2018


 
 
 
 
De auteurs, Frans van der Eerden en Larissa Silverentand, zijn beiden als partner werkzaam in de Financial Law Group van NautaDutilh te Amsterdam.