Michel Klompmaker
Vandaag, precies dertig jaar gelden voltrok zich een historische gebeurtenis voor wat betreft de toekomst van Europa, de val van de Berlijnse Muur. Tijdens de maanden en weken ervoor waren er al tekenen dat de DDR politiek gezien op instorten stond, toen onder andere via de toenmalige West-Duitse ambassade in Praag honderden Oost-Duitsers toegang kregen tot West-Duitsland. Gisteren vroeg ik aan een tiental intelligente jonge mensen wat voor een dag 9 november is. Bij niemand ging een lichtje branden, ook niet toen ik doorvroeg en naar de belangrijkste Europese gebeurtenis na de Tweede Wereldoorlog viste. Ik wees ze er toen maar even fijntjes op dat een weekendje Praag meer dan dertig jaar geleden niet mogelijk was, waarvan acte. “Ai, ja dat is erg vervelend”. Ondertussen gaan wij als Europees platform rustig door met het samenwerken met partijen in de voormalige communistische landen. Binnenkort kunnen we de Bulgaarse taal toevoegen, met dank aan ons contact ter plaatse, Elina Karpacheva uit Sofia.
Dan nog maar even wat geschiedenis erbij pakken om de belangrijkheid van 9 november te onderstrepen. Immers, in de nacht van 12 op 13 augustus 1961 werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur als gevolg van de grote groepen DDR-ers die naar het Westen gingen. Walter Ulbricht (DDR) had de regie over de aanleg en in enkele weken tijd werd een zwaarbewaakte betonnen hindernis met prikkeldraad opgeworpen rondom de enclave West-Berlijn, met een beperkt aantal doorgangsposten. De Muur werd door de Oost-Duitse grenspolitie zwaar bewaakt. Zij hadden het bevel om te schieten op mensen die probeerden de grens over te steken. Er zijn vele pogingen gedaan (ook door de grenspolitie zelf!) om uit de DDR te ontsnappen. Volgens schattingen zijn daarbij ongeveer tweehonderd mensen omgekomen.
In het begin waren er nog “gaten” in de Muur. Creatieve Oost-Berlijners konden soms via de ramen van de huizen die net op de grens stonden vluchten. Ook werden er pogingen gedaan om over de Muur te klimmen, er overheen te vliegen en er onderdoor te graven. Maar de Muur werd steeds sterker met als gevolg dat veel Duitsers last kregen van het “Mauersyndrom”, de muurziekte.
Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog bezocht de Amerikaanse president John F. Kennedy West-Berlijn op 23 juni 1963, waar hij zijn solidariteit met de inwoners van Berlijn betuigde door zijn beroemde woorden “Ich bin ein Berliner”. Volgens kenners van het Duits had hij het woordje ein moeten weglaten, want met ein in die zin erbij heeft het een andere betekenis. Later in juni 1987, riep president Ronald Reagan vanaf een platform met uitzicht op de Muur de Sovjet-president Michail Gorbatsjov op om de Muur neer te halen.
Vanuit DDR perspectief sprak met over de “Antifaschistischer Schutzwall” (antifascistische beschermingsmuur). Die beschermingsmuur moest de DDR beschermen tegen “wegtrekken, infiltratie, spionage, sabotage, smokkel, uitverkoop en agressie uit het Westen”.
Vandaag, 9 november 2019, is het een verplicht moment om weer even stil te staan bij deze historische gebeurtenis voor Europa.
