De AFM is niet mals (meer) voor accountants

Eerder dit jaar werden de grote bekende accountantskantoren behoorlijk op hun vingers getikt door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) met betrekking tot de kwaliteit van de door hen verrichte controlewerkzaamheden. Recentelijk was de maatschap Baat accountants en adviseurs het “slachtoffer”, waarbij een bestuurlijke boete werd opgelegd van 285.000 euro.
De getrouwheid van de financiële verslaggeving is niet door iedereen eenvoudig vast te stellen. Het oordeel van de accountant biedt het publiek een redelijke mate van zekerheid ten aanzien van de getrouwheid. Een accountant moet gedegen onderzoek doen voordat hij zijn verklaring afgeeft. Daarvoor heeft de accountant voldoende en geschikte controle-informatie nodig, aldus de AFM.  In de door de AFM onderzochte accountantsdossiers van Baat bleek dat de accountants in zes van de zeven dossiers onvoldoende onderzoek hebben gedaan. De AFM treedt op tegen accountantsorganisaties waarvan de accountants onvoldoende onderzoek doen of andere voor hen geldende regels overtreden. Op die wijze draagt de AFM bij aan het vertrouwen dat het publiek moet kunnen ontlenen aan de verklaring van de accountant.
De AFM heeft in 2010 vijf wettelijke controledossiers onderzocht waarin een accountant van Baat de controleverklaring had afgegeven, en heeft diverse tekortkomingen geconstateerd. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft Baat diverse maatregelen getroffen. Op verzoek van Baat heeft de AFM vervolgens in 2011 twee andere wettelijke controledossier beoordeeld. Daarbij heeft de AFM in één dossier wederom ernstige tekortkomingen geconstateerd. De boete is opgelegd omdat de AFM van mening is dat Baat er in de periode van 29 januari 2010 tot en met 7 juni 2011 onvoldoende voor heeft gezorgd dat haar accountants de voor hen geldende beroepsregels over vakbekwaamheid naleefden. Gelet op de ernst en hoeveelheid van de tekortkomingen in de door de AFM gecontroleerde dossiers, is de AFM van oordeel dat Baat niet aan haar zorgplicht heeft voldaan. Door onvoldoende zorg te dragen voor naleving van deze regels, heeft Baat artikel 14 van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) overtreden.
Naast het feit dat de accountants van Baat in diverse controledossiers ontoereikende controle-informatie hebben verkregen, zijn bij twee controledossiers gebeurtenissen of omstandigheden geïdentificeerd die twijfel kunnen doen ontstaan over de mogelijkheid tot duurzame voortzetting van de bedrijfsactiviteiten van de gecontroleerde instelling. De externe accountant heeft echter nagelaten om de in dat geval specifiek benodigde controleactiviteiten uit te voeren. Ook heeft de externe accountant bij één controle nagelaten om de formulering van de oordeel paragraaf in de accountantsverklaring aan te passen. Daartoe was aanleiding omdat de externe accountant niet in staat was om ten aanzien van de omzet toereikende controle-informatie te verkrijgen om tot de conclusie te komen dat deze post geen afwijking van materieel belang bevatten. Daarnaast zijn diverse andere overtredingen geconstateerd. Voor deze overtreding van de zorgplicht gold een basisbedrag van €500.000 (thans €2 miljoen). Bij het bepalen van de boetehoogte houdt de AFM rekening met de omvang van Baat. Daarnaast heeft de AFM rekening gehouden met de behandeltermijn van dit dossier. De AFM achtte een boete van €285.000 passend en geboden.
Reactie Baat
Baat bestrijdt dat de AFM op alle onderdelen een juiste maatstaf aanlegt. Baat wijst daarbij ook naar de toepassing van de regels door de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (‘NBA’), die de gewraakte regels juist heeft opgesteld. De AFM komt op basis van dezelfde regels tot een veel hoger aantal bevindingen, dan de NBA. Dat toont het rapport van de AFM onder NBA-kantoren ook aan, waarbij de AFM 80% van de kantoren onder direct NBA-toezicht aftoetst.  Verder meent Baat dat de boete disproportioneel is. De Big 4 kantoren hebben voor dezelfde soort bevindingen een veel lagere boete gekregen, omdat de AFM er voor gekozen heeft de grootste kantoren onder het oude regime met lagere boetes te bestraffen. Baat overweegt om bezwaar en beroep in te stellen. In de afgelopen jaren heeft Baat wel diverse maatregelen en verbeteracties genomen die vooral betrekking hebben op de documentatie van de controle-informatie alsmede de uitvoering en de toetsing van de werking van de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling. Baat is van mening dat de toetsing door de AFM positief heeft bijgedragen aan de verdere verbetering van de kwaliteitsbeheersing binnen haar organisatie.