Tussen 11 en 15 december jongstleden vond de tiende Conferentie van de Staten (CoSP) plaats in Atlanta, Verenigde Staten. De deelnemende landen zijn met elkaar verbonden via UNCAC en strijden tegen corruptie. UNCAC is de afkorting van United Nations Convention Against Corruption. Het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie is het enige legaal bindende multilaterale anti-corruptieverdrag ter wereld. Het verdrag werd ondertekend in 2003 door de Algemene Vergadering van de VN, en trad in werking in 2005. Ondertussen zijn 185 VN-landen Partij. De plenaire bijeenkomst, in de vorm van de Conferentie van de Staten die Partij zijn, is opgericht om de capaciteit van, en samenwerking tussen, de Staten te verbeteren. Daarbij wordt de implementatie van de UNCAC geanalyseerd en actief gepromoot. Tijdens elke bijeenkomst van de CoSP, welke voor het eerst in 2006 plaatsvond, kunnen er daarnaast resoluties aangenomen worden die artikelen uit het verdrag verder uitwerken of nieuwe punten toevoegen.
Lousewies van der Laan, directeur van Transparency International Nederland was in Atlanta aanwezig met een observerende status als onderdeel van de Nederlandse delegatie. Zij merkt het volgende op: “De hoofddoelen van Transparency voor de CoSP10 zijn terug te leiden tot de brief die verstuurd is aan de demissionaire ministers van respectievelijk Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie & Veiligheid en Buitenlandse Zaken om in te zetten op betere transparantienormen rondom politieke financiering Helaas heeft dit punt niet de prioriteit gekregen die het volgens mij verdiend had. Hoewel het er dan ook op lijkt dat geopolitieke spanningen een afzwakkend effect op verschillende resoluties hebben gehad, zijn er op enkele belangrijke punten alsnog stappen gezet. Een van die punten is het verder betrekken van het maatschappelijk middenveld in het gesprek met overheden. De CoSP10 zag in dat licht het hoogste aantal deelnemende NGO’s ooit.”
UBO: Nederland in hetzelfde rijtje als Cyprus, Griekenland en Malta
Naast de bovengenoemde vooruitgang in het betrekken van het maatschappelijk middenveld in de dialoog voor, tijdens en na de CoSP zijn op enkele andere onderwerpen ook stappen gezet. Zo is er een resolutie van Nigeria aangenomen betreffende het UBO-register. In die registers staan wie de eigenaren zijn van een organisatie, wie er zeggenschap hebben of /of een belang. Met behulp van deze registers kunnen criminele activiteiten voorkomen worden, zoals fraude, witwassen en terrorismefinanciering. De resolutie van Nigeria stimuleert het bijhouden van historische gegevens en het openstellen van het register voor nationale autoriteiten. Het probleem dat Transparency in Nederland met het UBO-register signaleert is hiermee niet opgelost. De resolutie roept namelijk niet op tot het openstellen van het register voor het maatschappelijk middenveld.
Lousewies van der Laan: “Bizar genoeg houdt Nederland het register ondertussen gesloten voor journalisten en NGO’s. Dit is het gevolg van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Het UBO register in Nederland is nog steeds gesloten voor journalisten en NGO’s, ook in het geval wanneer ze een legitiem belang hebben.Zo plaatst Nederland zich in de EU daarmee in het rijtje met Cyprus, Malta en Griekenland.”
Klokkenluidersregeling
Voor het eerst hebben de Staten resoluties aangenomen op het gebied van klokkenluidersbescherming, gender, overheidsaanbestedingen en de connectie tussen corruptie en de georganiseerde misdaad. Het erkennen van deze thema’s in het licht van corruptie is een belangrijke eerste lans die gebroken is voor verdere vooruitgang. Deze resoluties zijn helaas niet bindend, maar ze verrijken het wereldwijde debat over corruptie wel. Op enkele van deze belangrijke kwesties is nu consensus bereikt, en in sommige gevallen is er al een raamwerk voor vervolgstappen vastgelegd. Op die manier wordt de wereldwijde strijd tegen corruptie verder versterkt en geactualiseerd.
Van der Laan vindt het jammer dat tijdens de afgelopen negen bijeenkomsten er steevast een resolutie ontbrak over politieke financiering. Juist nu dit jaar meer dan de helft van de wereldbevolking naar de stembus mag, is een ferme resolutie op dit gebied van groot belang. Democratische processen vallen of staan namelijk met financiële openheid. Die openheid voorkomt beïnvloeding door buitenlandse mogendheden, malafide actoren en de georganiseerde misdaad. Als financiële bijdragen aan politieke partijen, verkiezingscampagnes en kandidaten ondoorzichtig zijn krijgt corruptie de wind in de zeilen, gedijt cliëntelisme en stijgen de kosten van het verkiezingsproces. Dit alles draagt bij aan het sterk afnemende vertrouwen in de democratie wereldwijd, aldus Van der Laan.
Foto: Lousewies van der Laan.
