Op 28 juni jongstleden heeft de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland) haar jaaroverzicht van 2023 gepubliceerd. De overheidsinstantie die belast is met het verzamelen, analyseren en uitwisselen van financiële informatie om financiële misdrijven te bestrijden, is wettelijk verplicht om publiekelijk inzicht te geven over de jaarlijkse ontwikkelingen. In dit artikel worden de meest opvallende bevindingen uit het 37 pagina tellende verslag gedeeld.
Het eerste opmerkelijke cijfer is de meer dan 2 miljoen ongebruikelijke transacties die FIU-Nederland binnen heeft gekregen in 2023. Dit is een stijging van iets meer dan 100 duizend ten opzichte van 2022. Factoren die volgens het rapport bijdragen aan deze stijging zijn onder andere de toegenomen aandacht voor de ‘Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme’ (Wwft) en de komst van nieuwe meldersgroepen (zoals kansspelaanbieders).
De misschien wel meest uit het oog springende ontwikkeling ten opzichte van 2022, is de ‘bijna’ verdubbeling van het aantal verdachte transacties. In 2023 werden rond de 180 duizend verdachte transacties gerapporteerd. Deze stijging is te verklaren door een aantal grote dossiers die in 2023 als verdacht zijn aangemerkt, met name op het gebied van fraude en oplichting. Eén specifiek dossier, dat indicaties van grootschalige witwassen via handelsstromen bevatte, was zelfs goed voor meer dan een kwart van alle verdachte transacties.
Echter, de cijfers vereisen nuancering om verkeerde interpretaties te voorkomen. Omdat FIU-Nederland individuele transacties niet informatief acht zonder context of verband, wordt met toenemende mate gefocust op dossiers. Door dossiers te creëren en te analyseren, kan FIU-Nederland de meest informatieve verdachte transacties identificeren en prioriteren, wat leidt tot effectievere interventies. Een dossier kan één transactie bevatten, maar in sommige gevallen ook duizenden waardoor het moeilijk vergelijken is. In totaal zijn er in 2023 bijna 18 duizend dossiers aangemaakt wat een stijging is van ongeveer tien procent ten opzichte van 2022. Daarnaast zijn slechts twee instellingen verantwoordelijk voor 55 procent van alle gemelde ongebruikelijke transacties. Dit is onder andere het resultaat van de verschillende meetmethodes onder de meldingsplichtige instellingen.
Daarnaast benadrukt FIU-Nederland het belang van samenwerking met zowel binnen- als buitenlandse partners. Samen met nationale partners als de politie, het Openbaar Ministerie en de FIOD, werkt FIU-Nederland aan projecten om de aanpak van witwassen te verbeteren. Het project ‘Ketenversterking’ richt zich op het optimaliseren van het gebruik van verdachte transacties binnen de opsporing en vervolging. Op internationaal vlak, opereert FIU-Nederland samen met 174 andere FIU’s binnen de Egmont Group. In 2023 werd de nieuwe versie van het Egmont Secure Web (ESW) gelanceerd, wat de internationale samenwerking moet vergemakkelijken.
Verder wordt door FIU-Nederland sterk ingezet op het verbeteren van de data-uniformiteit en -kwaliteit. Zo maken sectorspecifieke meldformulieren plaats voor algemene formulieren, waardoor data op een meer eenduidige manier bij FIU-Nederland binnenkomt. Daarnaast worden meldingen zonder meldtekst en op basis van de subjectieve indicator sinds 1 november 2023 niet meer geaccepteerd. Subjectieve indicatoren worden gemeld op basis van specifieke details verstrekt door de meldingsplichtige instelling. Zonder een meldtekst wordt het moeilijker om te beoordelen of er daadwerkelijk sprake is van een ongebruikelijke transactie en of de transactie te koppelen is aan andere verdachte transacties of personen.
Het rapport sluit af met het toenemende belang van de strijd tegen witwassen, onderliggende delicten en terrorismefinanciering en hoe datakwaliteit daarbij een rol kan spelen. Zo komt er in de nabije toekomst een nieuw team binnen de FIU-Nederland met specifiek dit aandachtsgebied. Verder wordt in het nawoord de samenwerking op internationaal niveau extra benadrukt, aangezien witwasnetwerken zich niet tot landsgrenzen beperken. Tot slot roept FIU-Nederland indirect het nieuwe kabinet op om in zijn beleid mee te gaan met een systeemgerichte aanpak waarin de juiste tooling en juridische kaders worden gehanteerd.
Bron: Financial Intelligence Unit – Nederland: Jaaroverzicht 2023 (https://www.fiu-nederland.nl/wp-content/uploads/2024/06/FIU-Jaarverslag-web-2023-NL.pdf)
