De Europese Commissie heeft criteria en beginselen vastgesteld voor wat „essentiële toepassingen” van de schadelijkste chemische stoffen zouden zijn. De mededeling biedt de industrie en investeerders voorspelbaarheid wat betreft de productie van producten die onmisbaar zijn voor de groene en digitale transitie, gezondheid en defensie in de EU. Het is een concreet resultaat van de strategie voor duurzame chemische stoffen die erop gericht is de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu tegen de schadelijkste chemische stoffen te verbeteren en te komen tot een gifvrij milieu.
Het begrip „essentiële toepassingen” helpt te beoordelen wanneer het vanuit maatschappelijk oogpunt gerechtvaardigd is om de schadelijkste stoffen te gebruiken. Wanneer het gebruik noodzakelijk is voor de gezondheid en/of veiligheid en/of het van cruciaal belang is voor het functioneren van de samenleving en er geen aanvaardbare alternatieven zijn, kan deze stof gedurende een bepaalde periode voor dat doel worden gebruikt. Er moeten gedetailleerde bepalingen worden vastgesteld in specifieke EU-wetgeving waarin het concept van essentieel gebruik wordt toegepast.
Het doel van dit concept is te komen tot meer efficiëntie en voorspelbaarheid van de regelgeving voor autoriteiten, investeerders en het bedrijfsleven met het oog op een snellere uitfasering van de schadelijkste stoffen bij niet-essentiële toepassingen, en tegelijkertijd meer tijd te laten voor de uitfasering van toepassingen die essentieel zijn voor de samenleving. Het zal de industrie ook helpen bij het aansturen van investeringen in innovatieve en duurzame chemische stoffen.
Voor toepassingen die essentieel worden geacht voor de samenleving, kan het concept bedrijven de zekerheid bieden dat stoffen die in kritieke toepassingen worden gebruikt — met name voor de groene en de digitale transitie, maar ook veiligheid en defensie — verder kunnen worden gebruikt totdat er alternatieven beschikbaar zijn.
Overgang naar veilige en duurzame chemische stoffen
Om de overgang naar veilige en duurzame chemische stoffen te ondersteunen, hebben het Europees Milieuagentschap (EEA) en het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) op 17 april een document gepubliceerd om de oorzaken en gevolgen van chemische verontreiniging te beoordelen. Uit het verslag bleek dat de transitie op sommige gebieden weliswaar vordert, maar op andere nog maar net begint. Uit de benchmarking is gebleken dat er nog meer moet worden gedaan om de gevolgen van schadelijke stoffen voor de menselijke gezondheid en het milieu te verminderen en worden aanbevelingen gedaan voor toekomstige maatregelen.
Er zijn verschillende innovatie- en investeringsacties opgezet om de getroffen industrieën bij deze transitie te begeleiden. Om veilige en duurzame chemische stoffen en schone productieprocessen te bevorderen, hebben tussen maart 2021 en september 12,000 2022 projecten plaatsgevonden in het kader van Horizon Europa, Digitaal Europa, Erasmus +, het Innovatiefonds en het LIFE programma. Meer dan 1 miljard EUR werd besteed aan 190 innovatieprojecten en onderzoek.
Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: “Essentieel gebruik is een ander instrument in onze toolbox dat ons in staat stelt sneller op te treden bij het elimineren van de schadelijkste chemische stoffen om onze gezondheid en het milieu te beschermen. Door criteria en beginselen vast te stellen die bepalen welke toepassingen van schadelijke chemische stoffen essentieel zijn voor de samenleving, bieden we zekerheid aan de industrie en investeerders, maar we geven ook een sterk signaal af dat er geen plaats is voor schadelijke chemische stoffen, als ze niet essentieel zijn voor de samenleving. Er bestaan veiligere en duurzamere alternatieven, die nu de norm zullen worden.”
