Met de komst van het nieuwe Web3 lijkt een enorme paradigma verandering mogelijk in concept en praktijk van hoe ons huidige internet werkt. Het huidige internet is een punt-tot punt netwerk gebaseerd op (technische) internet-adressen, zonder dat we goed weten wie aan het einde van dat netwerk zit. Daarom hebben we hulp van centrale providers nodig die ons, als een telefoonboek, helpen het juiste e-mailadres of website bij een IP-adres te vinden en vervolgens door te verbinden. Hoewel heel logisch en handig, geeft dit de centrale provider of dienstverlener ook veel macht. Decentralisatie zou die macht kunnen herverdelen. Web3 is gebaseerd op de bestaande internet-techniek, waarbij echter de identiteit van iemand ‘achter’ een afzonderlijk eindpunt of knooppunt ook digitaal in het netwerk bekend kan zijn. Hierdoor is een centraal telefoonboek dat IP-nummers vertaalt naar personen of organisaties, niet meer nodig. Vergelijkbaar met mobiele telefonie worden dan directe peer-to-peer verbindingen mogelijk, waarbij het telefoonnummer direct is gekoppeld met een persoon of een identiteit. Hoewel we nog steeds technische netwerken gebruiken, worden nu – anders dan bij mobiele telefonie – directe, eventueel versleutelde één op één verbindingen mogelijk. Lees meer…

De schrikverhalen kennen we intussen: kunstmatige intelligentie gaat de mens vervangen. Ik geloof er niets van. Goed gereedschap is het halve werk, maar maakt de mens niet overbodig. Integendeel. Vervelend werk zal verdwijnen. Daar zal niemand om rouwen. Automatisering en AI zijn hulpmiddelen. Gereedschappen. Techniek om ons te ondersteunen en productiever te maken. Maar geen enkel gereedschap vervangt onze menselijke creativiteit, onze menselijke flexibiliteit en vindingrijkheid. De mens is onvervangbaar. Er blijven altijd mensen nodig om gereedschappen als AI te ontwerpen, te bouwen, te onderhouden en vooral op deskundige wijze te gebruiken. Met goede (!) data, gekwalificeerde (!) AI en betrouwbare (!) automatisering kunnen we vele van de huidige problemen oplossen. Drie uitroeptekens die een voorwaarde vormen voor effectief ingezette AI. In de wereld van data en informatie is de uitspraak ‘bullshit in is bullshit out’ als geen ander geldig. In onze met data overspoelde wereld is het überhaupt nog kúnnen scheiden van goede en verkeerde data een dagtaak geworden. De wetgeving over ‘voorkoming witwassen‘ heeft tot een explosie van eentonige menselijke arbeid geleid. Lees meer…

Onze op papieren archieven gerichte archiefwet uit 1995 wordt vernieuwd naar een (ook) op digitale archieven gerichte wet. Archiveren is één van de oudste taken van een overheid: publieke informatie duurzaam toegankelijk maken en houden. Goed kúnnen archiveren vraagt vóóraf goed ingericht informatiebeheer: immers de archivaris is als eindgebruiker de laatste schakel in het hele informatieproces. Afgelopen maand is het definitieve wetsvoorstel aangeboden aan de Tweede Kamer. In dit voorstel is naast e mails, appjes en beleidsstukken ook de archivering van ‘chatberichten’ geregeld. Om te reconstrueren hoe besluiten tot stand zijn gekomen. En de termijn voor archivering is teruggebracht van twintig jaar naar tien jaar. Over goed informatiebeheer heb ik vele blogs geschreven, ook over het belang van archiveren onder de titel: ‘Ruim je data toch eens op’. De Wet open overheid en de nieuwe archiefwet schrijven voor dat onze overheid informatie duurzaam toegankelijk moet maken en houden. Want burgers, overheden, bedrijven, journalisten en de politiek hebben recht op toegang tot overheidsinformatie. Niet alleen de inhoudelijke informatie zelf, maar ook de achterliggende informatie die nodig was, om besluiten en wetten tot stand te te laten komen. En om dat in onze moderne digitale samenleving, met veel communicatiekanalen goed te doen, is niet eenvoudig. Lees meer…

Enige tijd geleden las ik een interview van Madhumita Murgia (FT) met de beroemde science fiction schrijver Ted Chiang. Chiang is één van de vooraanstaande Sci-Fi novellisten van deze tijd en heeft vele succesvolle boeken op zijn naam staan. Zijn interesse is de relatie tussen taal en cognitie: de hersenfuncties die nodig zijn voor waarnemen, denken, onthouden van kennis en deze kennis op een goede manier toepassen. Wat is natuurlijke intelligentie en welke implicaties kan ‘bovenmenselijke’ intelligentie hebben. De machines die we nu hebben, hebben geen bewustzijn. De huidige AI modellen worden getraind op waarden en sterkten tussen verbindingen, niet op begrip. Kort gezegd kun je stellen dat de huidige AI systemen niet meer zijn dan ‘technisch slim toegepaste statistiek‘. Het bezwaar van Chiang is dat we verkeerde woorden gebruiken voor de techniek die we momenteel ontwikkelen. We projecteren termen als ‘leren’, ‘begrijpen’ en ‘kennen’ op de chatbots die we bouwen. Hierdoor lijkt het of zij intelligentie hebben, maar dat is absoluut niet zo. Eigenlijk hebben we last van een verkeerde definitie die we in 1954 aan deze ontwikkeling hebben gegeven: kunstmatige intelligentie. Terwijl hetgeen wat we toen en nu nog steeds doen, niet meer is dan slimme statistiek toepassen op steeds grotere data-verzamelingen. Lees meer…

Het computerscherm verdwijnt steeds verder uit ons leven. Dat is goed, want goede techniek moet onzichtbaar zijn. Goede techniek heeft intuïtieve interactie en stelt de mens voorop. De computers verdween in de jaren zeventig diep in datacenters en wij werkten via de desktop op afstand met hen. De laptop maakte ons mobiel. Hoewel je voor het gebruik nog wel moest gaan zitten. De mobiele telefoon loste de noodzaak tot zitten op en bracht de computer in onze hand en broekzak. Met als klein verlengstuk de smartwatch. Maar wat wordt de volgende stap? Verdwijnt het scherm uit het zicht? Wordt het een virtuele, intelligente assistent die realtime met ons meekijkt, meedenkt en zonder scherm met ons communiceert? Afgelopen week zag ik een leuke TED-talk van Imran Chaudhri, die van 1995 tot 2016 bij Apple Design Lead was voor de hardware/software user experience voor Macintosh, iPod, iPad, Apple Watch and iPhone. In 2019 richtte hij het bedrijf Hu.ma.ne op, gericht op ‘Good AI is Humane’. Hun uitgangspunt is dat techniek zo gemaakt moet zijn, dat het de mens dient. Niet andersom. Door bij het ‘ontwerp’ mensen en menselijk gebruik op de eerste plaats zetten. Eigenlijk de basis van denken in (menselijke) architecturen. ‘AI’ zo doordacht in een ontwerp te gebruiken, dat het een genot wordt om te gebruiken. ‘AI’ te gebruiken om de mensheid te verheffen in plaats van te overweldigen. ‘AI’ gebruiken om apparaten te laten verdwijnen, zoals hij in deze TED-talk laat zien. Een nieuwe sprong in het ontwerp van apparaten. Lees meer…

“Nederlandse leidinggevenden overweldigd door hoeveelheid data” meldde een persbericht van Oracle. Uit een onderzoek blijkt dat steeds meer managers de hoeveelheid data die op hen afkomt, zó overweldigend vinden, dat dit voor hen negatieve consequenties heeft. Beslissingen nemen wordt ingewikkelder, hun zelfvertrouwen neemt af, kansen op promotie komen onder druk of leiden tot het afzien van beslissingen. Zelfs burn-outs of ontslag bij het nemen van geen of verkeerde beslissingen werd genoemd. Maar wanneer weet je of je alles weet? In genoemd artikel van Oracle is het onderzoeksresultaat de kapstok voor het verwijzen naar allerlei data-analyse technieken en producten, die deze managers kunnen ondersteunen bij het zoeken en vooral vinden van betere en/of juistere informatie. Vanzelfsprekend is dit een oplossing. Ik was ooit betrokken bij een project waar we analyses moesten uitvoeren naar academische studies in de farmaceutische wereld, om op basis van specifieke ingrediënten van een nieuw geneesmiddel ‘geen enkel artikel te missen’ dat iets over die ingrediënten vertelde. Immers één enkel over het hoofd gezien artikel waarin bijvoorbeeld de relatie van het betreffend ingrediënt en kanker was besproken, kon commercieel het einde zijn van de research. Lees meer…

Transparantie is één van de belangrijkste pijlers van vertrouwen maar ook een tweesnijdend zwaard: het kan onverwachte kwetsbaarheden creëren. Zodra kwaadaardig gedrag mogelijk is, is een delicaat evenwicht nodig tussen transparantie en veiligheid. Volledige veiligheid bereikt men dan pas, door óf transparantie óf kwetsbaarheid te beperken. Of beide. En door zeker te zijn met wie men communiceert. Transparantie is alleen mogelijk met gegarandeerde, wederzijdse authenticatie van identiteiten. Gebaseerd op een zero trust benadering: iedere keer moet men opnieuw zeker zijn dat iedereen weet met wie men communiceert. Het hoeft immers maar één keer mis te gaan . . . Onbekende kwetsbaarheden creëren een paradox als het gaat om beveiliging. We moeten opener zijn om ze aan te pakken, maar deze transparantie kan er weer toe leiden dat de beveiliging in het gedrang komt. Kwetsbaarheden en beveiligingsfouten worden pas problematisch als ze kwaadwillig worden misbruikt, dus het is belangrijk om ze zo snel mogelijk aan te pakken en te verhelpen. Lees meer…

We kunnen blockchain vergelijken met de digitale versie van onuitwisbare inkt. Net zoals met watervaste Oost-Indische inkt geschreven tekst onuitwisbaar is, is digitale informatie in een blockchain onuitwisbaar. Deze simpele vergelijking maakte ik laatst, toen iemand mij vroeg eenvoudig uit te leggen wat blockchain is. Een blockchain vormt een digitale boekhouding. Net zoals het onuitwisbare register waar de burgerlijke stand met Oost-Indische inkt elke geboorte, huwelijk en overlijden chronologisch optekende. Voorzien van een oplopende datum om een in de tijd logische, opeenvolgende registratie te krijgen. Een blockchain werkt niet anders: in de tijd gekoppelde blokken met data, die vast aan elkaar gekoppeld blijven. De mens heeft altijd de wil gehad, zaken vast te leggen en op te tekenen. We deden dat eerst met rotstekeningen, later met hiërogliefen, kleitabletten en tenslotte met inkt en papier. Het (kunnen) vastleggen van informatie onderscheidt ons van dieren. Wij als mens kunnen informatie vastleggen en overdragen. Daar kunnen onze nakomelingen weer gebruik van maken. Elk dier moet na zijn geboorte, met eigen instinct en vaardigheden, net als zijn ouders opnieuw een eigen leven opbouwen. Maar als mens kunnen we onze kinderen reeds opgebouwde kennis en ervaring – positief en/of negatief – doorgeven. Waardoor zij op hun beurt sneller nieuwe kennis en ervaring kunnen opbouwen, vastleggen en opnieuw doorgeven. De mens heeft en kent geschiedenis, een dier niet. Lees meer…

Het einde van 2022 nadert met rasse schreden. Als we om ons heen kijken is alles in onze maatschappij in beweging. Nederland: een land in transitie. Klimaatadoptie, energie-voorzieningen, onderwijs, zorg, werken, pensioen en wonen. Vrijwel op elk gebied zijn snelle veranderingen gaande. Veranderingen die om visie en sturing vragen. Lange termijn denken. Niet langer alleen binnen een bepaald beleidsveld, maar juist waar beleidsthema’s elkaar raken, overlappen, beïnvloeden of zelfs tegenwerken. Thorbecke legde ruim anderhalve eeuw geleden een prima basis voor onze overheidsorganisatie maar die lijkt niet goed om te kunnen gaan de huidige transitie, integrale digitalisering en virtuele werelden met andere verhoudingen. Hoe herorganiseren we ons in de wereld die in brand staat. Van welke toekomst moeten we uitgaan? Eind 2021 schreef ik over de ‘The Fourth Turning’: de al eeuwen bestaande, economische periodes van tachtig jaar. Opgebouwd uit vier verschillende, twintig jarige periodes, vergelijkbaar met lente, zomer, herfst en winter. Waar – na een een barre winter – altijd weer een nieuwe lente aanbreekt. Daarom heet het boek ook de ‘vierde overgang’, van barre winter naar frisse lente. Historisch gezien leven we nu in die barre winterperiode van een cyclus die tachtig jaar geleden begon met het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945. Een periode waarvan de bankencrisis in 2008 de eerste winterse ervaring was. Daarna hebben eurocrisis, pandemie, energiecrisis, Oekraïne oorlog en crypto-koersval die winterse periode nog kouder en killer gemaakt. Lees meer…