Arib in het Bergkamp

Jacques Jetten

Arib is een Marokkaanse jongensnaam en betekent “briljant”. Het is ook de achternaam van een inmiddels voormalig Tweede Kamerlid, dat van 2016 tot 2021 het voorzitterschap van de Tweede Kamer bekleedde en dat alle lof kreeg over de wijze waarop zij de debatten leidde en de orde bewaakte. Ze kreeg bij haar aantreden de moeilijke opdracht om de puinhoop van de ambtelijke organisatie te saneren, die was achtergelaten door haar voorgangster Anouchka van Miltenburg. Die moest aftreden nadat haar functioneren te veel onder druk was komen te staan vanwege haar optreden rond het door haarzelf vernietigen van een klokkenluidersbrief. De voornaam Khadija komt uit het Arabisch en betekent; “Te vroeg geboren”. Of dat ook geldt voor Khadija Arib, weet ik niet. Haar wieg stond op 10 oktober 1960 in een klein dorpje nabij Casablanca Marokko, dat toen met straffe hand werd geregeerd door Koning Hassan II, wiens regering rigide dictatoriaal was, zeg maar gerust een schrikbewind voerde. Haar vader was toen gastarbeider in ons land en in 1975 kwam zij naar Nederland in het kader van gezinshereniging. Ze bezit twee nationaliteiten. Vera Bergkamp heeft ook twee nationaliteiten, haar vader was Marokkaan, haar moeder Nederlandse en haar wieg stond in Amsterdam. 

Vera heeft, toen ze twintig jaar oud was, haar Marokkaanse achternaam verruild voor die van haar moeder, omdat iedereen moeite had met het uitspreken ervan. Eerst heette ze Firouz Alida Chaouqui en sindsdien Vera Bergkamp. Het woord “firuza” komt voort uit het oud-Perzisch en betekent “turkoois” of “juweel”. In Arabische landen heeft de naam Firouz een andere betekenis, het wordt vertaald als “stralend” of “heldere ziel”. Dat Bergkamp zich vanaf haar 20e jaar voor haar Marokkaanse afkomst verstopt heeft, is wel te begrijpen, want toen koos ze voor een lesbische leefwijze en dat wordt in de Arabische wereld bepaald niet geaccepteerd.

Een oude Romeinse zegswijze luidt “Nomen est omen”, de naam is een voorteken. Als we de namen van beide Tweede Kamer voorzitsters van Marokkaanse oorsprong met elkaar vergelijken, zien we dat ze allebei verwijzen naar een edelsteen met een heldere uitstraling, maar daarmee houdt de vergelijking op. Arib heeft zich zelf uitgevonden en is langzaam opgeklommen tot die hoge functie. Het is Bergkamp van een leien dakje gegaan, ze kwam al vroeg in leidinggevende functies terecht en door een strategisch telefoontje tussen Kaag en Rutte kreeg ze het Tweede Kamer voorzitterschap vorig jaar in de schoot geworpen. Arib had het nakijken. Nu het functioneren van Bergkamp in de debatten zwak blijkt te zijn – ze grijpt niet in als er grensoverschrijdende uitspraken worden gedaan – zoekt ze een zondebok en dat is uitgerekend haar voorgangster Arib. Het gehele kabinet vertrok uit de Kamer na suggestieve uitspraken van Baudet en Bergkamp schorste toen de vergadering met de uitspraak: “Nu vak K leeg is, zullen we maar overgaan tot de dinerpauze.” Alsof ze niet doorhad, dat ze eerder had moeten ingrijpen. Pas toen Baudet zijn woorden herhaalde, schorste ze hem voor één dag. Dat kwam hem wel goed uit, want zijn vrouw Davide stond op het punt om van een jongetje te bevallen.

Twee anonieme brieven over het vroegere functioneren van Arib als werkgeefster vormden voor Bergkamp en haar presidium aanleiding om op advies van de landsadvocaat een onderzoek te gelasten. Let wel, anderhalf jaar na het aftreden van Arib. Die moest dit onderzoek uit de krant vernemen. Wat een ondoordachte actie van Bergkamp, wat een woedende reactie van Arib. Als het geen Marokkaanse vrouwen waren geweest, zouden we zeggen: de kijvende wijven. Arib wil niet meer met Bergkamp aan tafel, ze vindt de kwalificatie “schrikbewind” van haar leiding geven volstrekt onjuist. De vaderlandse pers walst hijgerig over de onhandige manoeuvre van Bergkamp heen. Khadija zit gevangen in het Bergkamp en dat voelt pas echt als een schrikbewind. Maar zij is strijdbaar en overleeft het wel. Zij wel!

De auteur, Jacques Jetten, is jurist.