AFM over MiFID II en toetsing kwaliteit accountantscontroles

Zoals bekend houdt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) toezicht in een steeds sneller veranderende financiële wereld. Vooruitblikken op nieuwe risico’s, problemen vroegtijdig aanpakken en voorkomen, dat is de inzet van de AFM voor 2017. Vooral op markten waar de consumenten hard geraakt kunnen worden, zoals die van consumptief krediet, hypotheken, pensioen en beleggen. De toezichthouder blijft haar toezicht versterken en vernieuwen om zo financieel leed te voorkomen bij consumenten en te zorgen voor goed functionerende financiële markten. De prioriteit ligt daarbij in het verkleinen van ongewenste risico’s in de financiële markten.

Volgens de AFM wordt de financiële wereld door de voortdurende lage rente, en technologische en internationale ontwikkelingen steeds complexer. Hierdoor ontstaan kansen op een betere dienstverlening voor consumenten, maar ook nieuwe risico’s. In de Agenda 2017 signaleert de AFM de belangrijke risico’s en maakt zij zichtbaar wat de toezichtaanpak is om deze te verkleinen en problemen vóór te zijn. Om de risico’s effectief aan te pakken, richt de AFM zich op een aantal prioriteiten:
* Het verkleinen van de ongewenste risico’s in de financiële markten door regulier en thematisch toezicht.
* Het versterken en vernieuwen van het toezicht door gericht te investeren in technologie en methodieken.
* Het vergroten van de effectiviteit, efficiency en wendbaarheid van de organisatie van de AFM.
Verkleinen van ongewenste risico’s voor consumenten
Door de lage rente op spaargeld zijn consumenten op zoek naar alternatieven met een hoger rendement, waardoor ze ook meer risico kunnen lopen. De AFM zet in op de bestrijding van illegale aanbieders en blijft waarschuwen voor riskante financiële producten. In 2017 bereidt de AFM een reclameverbod voor, gericht op schadelijke producten die overigens steeds vaker uit het buitenland worden aangeboden. Het gaat daarbij om risicovolle beleggingsproducten, zoals binaire opties en flitskredieten met een zeer hoge kredietvergoeding.
Ook zet de AFM haar activiteiten voort gericht op het oplossen van de problematiek met rentekredieten waarop nauwelijks wordt afgelost. In 2017 moeten al deze kredieten zijn omgezet in een lening waarop wél wordt afgelost. Hiermee blijft over kredietering een belangrijk speerpunt.
Er blijft in 2017 veel aandacht voor transparantie en informatieverstrekking. Dit is echter niet genoeg. Vanuit de gedragswetenschappen is bekend dat consumenten niet altijd rationeel keuzes maken en worden beïnvloed door de wijze waarop informatie wordt gepresenteerd. De AFM wil daarom dat marktpartijen kritisch kijken naar de wijze waarop ze informatie aanbieden.
Daarnaast wil de toezichthouder voorkomen dat huizenbezitters met problematische hypothecaire leningen aan het einde van de looptijd met een schuld blijven zitten. Het gaat dan om bepaalde kwetsbare groepen met aflossingsvrije hypotheken of beleggingshypotheken die onvoldoende renderen. Hypotheekaanbieders moeten deze klanten actief gaan benaderen en helpen om alternatieven te vinden.
De AFM maakt zich sterk voor realistische en begrijpelijke pensioencommunicatie. Hierdoor kan een pensioentekort in een vroeg stadium worden gesignaleerd. De AFM focust op groepen die kwetsbaar zijn, zoals zzp’ers en gescheiden mensen. De lage rente drukt ook op de dekkingsgraad van pensioenfondsen, waardoor veel consumenten minder pensioen opbouwen dan ze verwachten en nodig hebben. De AFM ziet dit als een zorgelijke ontwikkeling. De AFM wil dat pensioenfondsen en adviseurs hun klanten voorzien van een duidelijk en eerlijk handelingsperspectief, zodat zij tijdig op mogelijke toekomstige problemen kunnen anticiperen. In 2017 doet de AFM specifiek onderzoek naar de kwaliteit van advisering door pensioenadviseurs.
De AFM ziet dat consumenten steeds minder afhankelijk zijn van fysiek contact, tijdstip of locatie als gevolg van de technologie, het internationale karakter van de financiële markten, en de marketing- en distributiekanalen van ondernemingen.
Merel van Vroonhoven, voorzitter AFM: “Technologie creëert kansen en is noodzakelijk voor economische groei. Maar het brengt ook risico’s met zich mee omdat steeds meer financiële diensten online worden aangeboden. Hierdoor kunnen consumenten gemakkelijk en snel beslissingen nemen zonder altijd goed de consequenties van hun handelen te overzien. Van groot belang is daarom dat online aanbieders de zorgplicht waarborgen. Daar zien wij scherp op toe. Een belangrijk instrument is de zogenoemde regulatory sandbox als onderdeel van de InnovationHub die de AFM samen met DNB heeft opgezet. Hier biedt de AFM ondersteuning en ruimte aan innoverende marktpartijen zodat zij innovaties ontwikkelen in het belang van de klant. Hiermee willen wij de problemen vóór zijn en financieel leed voorkomen.”
MiFID II
Op het toezichtgebied kapitaalmarkten krijgt de AFM er nieuwe taken bij. Zo bereidt de AFM zich in 2017 voor op het toezicht op de naleving van MiFID II (Markets in Financial Instruments Directive) per januari 2018. Het doel van MiFID II is het efficiënter en transparanter maken van Europese financiële markten en het vergroten van de bescherming van beleggers. Technologie is binnen de infrastructuur van de kapitaalmarkten niet meer weg te denken. Handel vindt in termen van nanoseconden plaats en handelaren plaatsen hun orders wereldwijd op meerdere handelsplatformen tegelijk. De consequentie hiervan is dat het verschil tussen bied- en laatkoersen kleiner wordt, maar het leidt ook tot fragmentatie van de handel en minder transparante prijsvorming. In haar toezicht zet de AFM onder meer datagedreven risico-analyse in als toezichtinstrument om snel op risicovol gedrag te kunnen reageren.
Het toezicht van de AFM groeit mee met de nog relatief jonge crowdfunding sector. Het aantal platformen is in twee jaar gestegen met 167%. De AFM houdt in 2017 toezicht op de naleving van de sinds 2016 geldende nieuwe voorschriften en evalueert de werking ervan. Ook ziet de AFM er op toe dat nieuwe en bestaande crowdfunding partijen de juiste AFM vergunning hebben.
Toetsing accountantscontroles
Voor een goed functionerend financieel systeem zijn betrouwbare financiële verslaggeving en een objectief accountantsoordeel daarover cruciale voorwaarden. De afgelopen jaren zijn initiatieven genomen om de kwaliteit van de wettelijke controles van de accountantsorganisatie te verbeteren. In 2017 zal na afronding van de tweede meting van de accountantscontroles van de Big-4 kantoren ook de kwaliteit van de controles bij de overige kantoren worden getoetst. Uitgaande van de implementatie per 1 juli 2017 van de Wet aanvullende maatregelen accountantsorganisaties krijgt de AFM als nieuwe taak de toetsing van de geschiktheid van beleidsbepalers.
Versterken, vernieuwen en meer wendbaarheid van toezicht
Om het toezicht nu en in de toekomst goed uit te kunnen voeren, investeert de AFM ook in 2017 in data gedreven toezicht en worden de onderzoeksmethodieken voor het toezicht versterkt. De AFM bouwt aan een technologie- en data gedreven organisatie om sneller, effectiever en efficiënter misstanden te kunnen opsporen. In 2017 zullen op dit terrein meerder pilots worden uitgevoerd en er verder worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van nieuwe systemen. Om alert te kunnen reageren op de externe uitdagingen waar de AFM voor staat, worden hoge eisen gesteld aan de manier waarop de AFM haar toezicht maar ook haar eigen organisatie inricht. In 2017 wordt ingezet op het vergroten van de effectiviteit, efficiëntie en wendbaarheid van zowel de organisatie als de medewerkers.