Wat hebben stress testen en IFRS 9 met elkaar gemeen?

13 augustus 2016

Michel Kompmaker & Alain Deladrière
Op het meest recente Risk & Compliance Congres in Baarn verzorgde Gino Coene van SAS South West Europe een van de case studies. Hij onderlijnde dat de stress testen voornamelijk de impact op kapitaalbuffers meten, daar waar IFRS 9 – ECL de impact op de voorzieningen meet. Er moeten dus interacties zijn tussen kapitaalbuffers en voorzieningen.

De lessen geleerd uit de financiële crisis van 2008 tonen aan dat de kapitaalbuffers bij veel banken onvoldoende waren voor extreme situaties. Het logische gevolg is dat heden ten dage stress testing een noodzaak is geworden om te kunnen anticiperen op wat mogelijk zou kunnen gebeuren, en het voortbestaan van banken in gevaar kan brengen. Een van de belangrijke aspecten daarbij is dat voorzieningen tegen kredietrisico dikwijls te laat geboekt worden en te laag uitvallen.
Regelgeving stress testing

Het bewaken van de financiële stabiliteit van de financiële sector wordt door EBA uitgevoerd door het organiseren van stress test oefeningen.
De synchronisatie tussen het business plan moet afgestemd worden op de ‘risk appetite’ en de risico tolerantie

Regelgeving IFRS9
De berekeningen en vaststellingen van de post voorzieningen gebeurde veelal te laat. Vanaf heden moet dan ook deze post vastgesteld worden op basis van ‘forward looking’, in plaats van puur op geobserveerde feiten.
Europese stress test oefeningen
Sinds de crisis van 2008, zijn er bijna jaarlijks stress testen georganiseerd. Er moeten speciale EBA templates opgeleverd worden, waarbij een statische balans wordt verondersteld. Voor wat betreft de onlangs gepubliceerde resultaten van de stress test van de 51 belangrijkste Europese bankinstellingen verwijzen we elders naar relevante artikelen op dit platform. Daarbij verwijzen we in het bijzonder naar het artikel over de “frequently asked questions” rond de stress test. Bij de inschatting van de impact van allerhande scenario’s worden allerlei interne modellen gebruikt om de macro-economische factoren te vertalen in risicofactoren. De stress testen zijn nu een bijna jaarlijkse oefening, maar worden later een permanente component van het SREP, Supervisory Review and Evaluation Process.
Hoe business planning en risk framework te synchroniseren ?
De impact van de business strategie van de bank wordt goedgekeurd op basis van stress testing en scenario analyse. De mogelijke impact wordt vergeleken met de vooraf bepaalde « risk appetite ». Risk appetite wordt vertaald in risico identificatie, risicometing en risico limieten. Risico’s worden daarbij opgevolgd en gerapporteerd. Indien nodig zal de business strategy moeten worden bijgestuurd om risico’s binnen de vooropgezette risicolimieten te kunnen behouden.
Expected Credit Risk Losses (ECL)
De vereisten voor financiële activa zijn gebaseerd op de twaalfmaandelijkse Expected Losses (ECL) of op Lifetime Expected Losses (LECL). Deze vervangen de huidige aanpak op basis van Incurred Loss (IL) onder de regelgeving IAS 39.
Gino Coene : “De impact daarvan is een verhoging van de bedragen voor voorzieningen, met mogelijk een hoge impact op de winst- en verliesrekening. Hierbij is hoge volatiliteit van de voorzieningen wellicht te vermijden door het goed kiezen van de macro-economische scenario’s en de juiste modellen. Deze modellen zijn cruciaal en dienen op voldoende wijze beheerd en gedocumenteerd te worden om voldoende transparantie te bieden voor de bank en voor zijn auditors. De Basel IRB modellen kunnen als basis dienen maar niet zomaar overgenomen worden. Risicofactoren moeten eveneens in de toekomst worden voorspeld, niet enkel op een tijdshorizon van 12 maand. Bovendien moet bepaald worden hoe men een verslechtering van kredietrisico precies kan meten.”
Wat hebben ze met elkaar gemeen?
Het meten van de impact op basis van macro-economische scenario’s. Mogelijke Events die kunnen beschouwd worden, zijn: Economische recessie in de EU, Brexit, Grexit, natuurrampen, terreuraanslagen, etc… Macro-economische factoren die hierdoor geimpacteerd worden, zijn: Groei van het BNP, werkloosheidspercentage, beursindices, onroerend goed prijzen, etc… Risicofactoren die gemodelleerd worden op basis van een macro-economische factor wijziging, zijn: PD, LGD, EAD, rentepercentage, FX koersen, etc… De impact kan resulteren in allerlei indicatoren : kapitaalratio’s, kredietverliezen, rentemarge, liquiditeitsratio’s, balansratio’s.
Gino Coene : “De stress testen meten voornamelijk de impact op kapitaalbuffers. IFRS 9 – ECL meet de impact op de voorzieningen. Er moeten dus interacties zijn tussen kapitaalbuffers en voorzieningen. En de voorzieningen beïnvloeden zowel risk als performance key indicatoren.”
Interne modellen voor stress testen en IFRS 9
De stress testen zijn gebaseerd op veronderstellingen, vastgelegd in de modellen, om de impact te berekenen van gebeurtenissen op risicofactoren. Voor IFRS 9 moet een CFO nu meer vooruitziend zijn, hij kan zich immers niet meer louter baseren op historische gemiddelden. De banken drijven steeds meer op modellen. Ze hebben daarbij een omgeving nodig waar men die modellen gemeeschappelijk kan beheren, en waar men die macro-economische scenario’s kan simuleren en analyseren.
Alles begint met goede en toegankelijke gegevens
Een algemene, belangrijk aspect is data management. Alles begint met goede en toegankelijke gegevens. Er moet een gemeenschappelijke bron zijn van alle gegevens voor berekeningen, simulaties en interne/externe rapportages, welke bruikbaar moet zijn voor zowel risk als finance. Hoe kan men dat dan efficiënt oplossen? Door de implementatie van een logische architectuur. Dit zijn de vier gebieden waar de banken nog aan moeten werken, aldus Coene :

Data omgeving : Alle gegevens op één plaats met éénmaal extractie, aanpassing, validatie en reconciliatie.
Modeleringsomgeving : Alle modellen ontwikkeld, gevalideerd, beheerd in één omgeving
Stress testing/simulatie omgeving : Een scenario analyse van de mogelijke impact.
Productieomgeving : Een gecontroleerde uitvoering van gekozen scenario’s en de oplevering van informatie.

Conclusies
Volgens Gino Coene is voor de implementatie van stress testen en IFRS 9 het volgende van belang: