De langste, sterke arm ter wereld

Evert-Jan Lammers
De Serious Fraud Office (SFO) kan u in de UK vervolgen voor corruptie terwijl uw hoofdkantoor in Nederland zit, uw fabriek in Brazilië staat, en u via uw inkoopkantoor in Maleisië smeergeld heeft betaald in China. Als uw organisatie een zogenaamde “close connection” heeft met de UK, bijvoorbeeld doordat u daar een zakenpartner heeft, dan zal een lange arm u op een dag op uw schouder tikken: de SFO heeft u gevonden. Moet u hiervan wakker liggen?

Vijf jaar geleden werd de UK Bribery Act van kracht: de strengste anti-corruptiewet ter wereld. Gedurende enkele maanden beefde de aarde, maar we hebben we er niets meer van gehoord. Geen grote veroordelingen, geen grote schikkingen, niets. Dit terwijl multinationals in de VS record na record braken bij de afkoop van strafrechtelijke vervolging door het Department of Justice. Is “De Arm” dan toch niet zo sterk of niet zo lang?
Toch wel. De Act werkt niet retroactief en dus kan de SFO alleen optreden tegen omkopingsdaden ná de invoering van de wet. Gedurende enkele jaren werkte de SFO in alle rust aan een aantal grote zaken. En vijf jaar na de invoering gaat het knallen, zo beweren insiders, we zullen weten hoe lang en hoe sterk “De Arm” is. Maar wat weten we dan eigenlijk?
Dan weten we welk soort zaken leiden tot een “deferred prosecution agreement”, zeg maar afkoop van strafrechtelijke vervolging door de SFO. We zouden ‘Amerikaanse megaschikkingen’ in Europa te zien kunnen krijgen.
Vervolgens weten we dan dat de SFO Engelse bedrijven niet zal benadelen ten opzichte van hun buitenlandse concurrenten. Er zullen enkele grote en middelgrote buitenlandse bedrijven worden vervolgd voor omkoping buiten de UK, om de volle kracht en lengte van “De Arm” te tonen. Ook zullen er bedrijven worden verbannen van openbare aanbestedingen, een van de paradepaardjes van de Act.
Voorts zullen we merken dat self-reporting ertoe kan leiden dat de SFO niet zal vervolgen.
Ten slotte zullen we eindelijk weten wat de SFO precies verstaat onder adequate procedures, een sleutelbegrip uit de Act. Het oordeel of de organisatie ten tijde van de omkoping adequate procedures had, zal vooral hangen op het oordeel over de bedrijfscultuur. Vooral of omkoping echt werd ontraden of dat er sprake was van window dressing. Een negatief oordeel zal de organisatie worden aangerekend en biedt een grond voor vervolging onder de Act. Governance Risk & Compliance gaat zo hand in hand met Criminal liability management.
Bij dit oordeel gelden vijf kerncriteria: Top level commitment; Due diligence; Clear, practical and accessible policies and procedures; Effective implementation en Monitoring and review. Open deuren, kun je zeggen, maar hoe meet u ze eigenlijk? Meet u ze überhaupt? Met geobjectiveerde normen? Systematisch? Door deskundige professionals? En stuurt u goed bij?
Hoe verder je doorvraagt, hoe minder antwoorden de Act en de Guidance bieden. Winston Churchill zei al: “However beautiful the strategy, you should occasionally look at the results.” De SFO zal bij u op bezoek komen en zelf oordelen. Zij heeft vijf jaar de tijd genomen om haar huiswerk te doen. U ook?
Evert-Jan Lammers is partner bij EBBEN Partners en tevens voorzitter van het Institute of Fraud Auditors Belgium.