Moeilijke afwegingen voor pensioenfondsen als gevolg van nieuwe wet

Michel Klompmaker

Gisterenochtend was er een persconferentie in Utrecht bij BDO, waarbij Werner Hoeve, Partner Financial Services van BDO Nederland een toelichting gaf op het recente onderzoek bij 41 pensioenfondsen over de nieuwe Pensioenwet, die in juli jongstleden door de Eerste Kamer is aangenomen. Er moet de komende tijd een bedrag van ongeveer 1.500 miljard euro verdeeld worden onder de pensioengerechtigden en gepensioneerden. De belangenafweging is moeilijk en het besluitvormingsproces complex. De opzet van de wet is dat het voor de individuele deelnemers duidelijk wordt wat de verwachtingen zijn en welke risico’s daarbij horen. Komt bij dat het stelsel als geheel goedkoper moet worden, maar daarbij worden nu al de nodige vraagtekens bij gezet, omdat 42 procent nog geen keuzes heeft gemaakt voor wat betreft de belangenafweging.

Het blijkt dat het merendeel van de fondsen de informatiebehoefte van de deelnemers onvoldoende in beeld heeft. Zij worstelen dus echte met de communicatie naar hun eigen klanten.  Daarbij worden de keuzes rondom de verdeling van pensioengelden als meest tijdrovend ervaren. De datakwaliteit blijkt in sommige gevallen, laten we het maar netjes omschrijven, iet wat teleurstellend. en dan hangt de datum van 1 januari 2026 boven de markt. De datum waarop de pensioenfondsen moeten gaan ‘invaren’ naar het nieuwe stelsel. Logisch dat er een risico op piekbelasting ontstaat, waarbij externe consultants zich nu al warmlopen om straks hand-en-spandiensten te kunnen aanbieden tegen een forse vergoeding.

De uitdagingen rond deze transitie zijn duidelijk. Met name het wegen van de belangen van alle deelnemers, daarin keuzes maken en er helder over communiceren, blijkt tijdrovende en complexe materie. De Wet toekomst pensioenen (Wtp) is een feit. In 2028 moet de volledige transitie zijn afgerond. De vraag is of de pensioenwereld de 1.500 miljard euro aan pensioengelden op tijd weet op te knippen en te verdelen over ‘persoonlijke potjes’. “De belangenafweging en besluitvorming is enorm complex. De deelnemersgroepen zijn divers terwijl bestuurders voor al die groepen de juiste keuzes moeten maken. Dit moet evenwichtig gebeuren terwijl het niet altijd valt te objectiveren,” zegt Ryan de Waard, Director Financial Services bij BDO.

De nieuwe pensioenwet stelt strenge eisen aan de communicatie naar pensioendeelnemers. Deze moet transparanter, persoonlijker en eerlijker over de onzekerheden en mogelijke risico’s. Een derde van de pensioenfondsen (32%) beaamt dat communicatie de meeste aandacht vraagt tijdens het transitietraject. Tegelijkertijd zegt 65% van de fondsen de informatiebehoefte van deelnemers nog niet goed in beeld te hebben. 18% weet sowieso nog niet welke informatie ze volgens de wet moeten communiceren. Werner Hoeve, Partner Financial Services bij BDO, waarschuwt voor de gevolgen van niet volledige of onzorgvuldige communicatie: “In dit soort complexe trajecten is communicatie het smeermiddel. Als achteraf blijkt dat deelnemers overvallen of verrast worden door de keuzes die fondsen gemaakt hebben, brokkelt het draagvlak af.”

Een ander risico voor het succesvol verlopen van het transitietraject is het feit dat een groot deel van de fondsen in hetzelfde jaar wil invaren. Nagenoeg de helft van de fondsen verwacht dit in 2026 te doen. Zo’n 16% richt op het jaar daarna en 3% stelt het invaren uit tot het laatste moment: 2028. Een op die tien fondsen vaart niet in. Omdat de helft van alle fondsen in hetzelfde jaar wil invaren, bestaat het risico op piekbelasting bij de pensioenuitvoeringsorganisaties (PUO’s), maar ook bij andere pensioendienstverleners, adviseurs en uiteraard bij toezichthouder De Nederlandsche Bank, die alle aanvragen van fondsen moet beoordelen en goedkeuren. Het grote aantal stakeholders en de intensieve onderlinge afstemming heeft ook effect op de uitvoeringskosten, zeggen de fondsen. De beoogde besparing daarop wordt niet gehaald, denkt meer dan 50 procent. Ryan de Waard: “Adequate en realistische projectplanning door de fondsen is essentieel. De uitdaging is en blijft dan ook om het invaren door de fondsen gespreid plaats te laten vinden en tijdig goede afspraken te maken met alle betrokken partijen om deze grote transitie te laten slagen.”

BDO-onderzoek pensioenfondsen

BDO onderzoekt jaarlijks tot in ieder geval 2027 hoe ver pensioenfondsen zijn met de voorbereidingen op de transitie. In totaal werkten 41 ondernemingspensioenfondsen, bedrijfstakpensioenfondsen, beroeps- en algemeen pensioenfondsen mee aan deze tweede editie van het onderzoek. Het bijbehorende rapport is aangevuld met interviews met pensioenfondsen, pensioenuitvoerders en wetenschappers die inzicht geven in de context achter de voorbereidingen en illustreren waar de pensioensector op dit moment mee bezig is en tegenaan loopt. Hiermee geeft het onderzoek een representatief beeld van de stand van zaken op dit moment.