De Europese Commissie heeft onlangs een aantal voorstellen aangenomen die reizen aangenamer moeten maken doordat passagiers betere rechten hebben. De nieuwe regels zijn gebaseerd op de ervaring die onder meer is opgedaan tijdens de COVID-19-crisis en het faillissement van touroperator Thomas Cook in 2019. Beide hadden grote gevolgen voor de reismarkt. Er komen met name duidelijkere regels voor de terugbetaling van vluchten of multimodale reizen die via een tussenpersoon worden geboekt, zodat passagiers beter beschermd zijn in het geval van annulatie. Reizen met verschillende reisdiensten of vervoerswijzen zullen ook vlotter verlopen doordat passagiers toegang hebben tot rechtstreekse bijstand en betere informatie in realtime, bijvoorbeeld over vertragingen en annulaties. Er is bijzondere aandacht voor de behoeften van passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit, om overstappen tussen verschillende vervoerswijzen te vergemakkelijken en waar nodig de kwaliteit van de bijstand te verbeteren.
In de voorstellen worden drie aspecten beklemtoond:
Betere passagiersrechten
Passagiers die per vliegtuig, trein, schip of bus reizen, worden beschermd door de wereldwijd bekende passagiersrechten van de EU. Ze hebben bijvoorbeeld recht op een andere route, terugbetaling, compensatie en/of bijstand (afhankelijk van de omstandigheden) als de reis wordt verstoord. Toch vertoont de huidige wetgeving nog enkele lacunes en worden de regels niet altijd correct toegepast en gehandhaafd. Daardoor kunnen passagiers hun rechten niet ten volle laten gelden. Die problemen worden aangepakt door een herziening van de verordeningen betreffende passagiersrechten. Daarin wordt voorgesteld om de handhaving te versterken en regels in te voeren voor onder meer de terugbetaling van luchtreizigers die hun vlucht via een tussenpersoon hebben geboekt. Het voorstel voor passagiersrechten in het kader van multimodale reizen bevat voor het eerst nieuwe regels ter bescherming van passagiers die tijdens dezelfde reis verschillende soorten vervoer gebruiken, zoals bus, trein en vliegtuig. Passagiers zullen voor en tijdens dergelijke reizen beter worden geïnformeerd, onder meer over minimale overstaptijden tussen verschillende vervoerdiensten. Bovendien hebben ze in het geval van een gemiste aansluiting recht op bijstand van de vervoerder als ze de multimodale reis in het kader van één vervoersovereenkomst hebben gekocht. Er is bijzondere aandacht voor de behoeften van passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit. Personen met beperkte mobiliteit die één enkel vervoerscontract hebben of via multimodale passagiersknooppunten reizen, zullen tijdens overstappen van de ene op de andere vervoerswijze worden bijgestaan door vervoerders en terminalexploitanten. Als een luchtvaartmaatschappij een passagier met een handicap of een persoon met beperkte mobiliteit verplicht om met iemand samen te reizen omdat de passagier bijstand nodig heeft om aan de luchtvaartveiligheidseisen te voldoen (bv. bij het vastmaken van de veiligheidsgordel ), zal de luchtvaartmaatschappij de begeleider gratis moeten vervoeren en die persoon, als dat praktisch mogelijk is, een plaats geven naast de passagier die hij assisteert. Dat recht geldt al voor reizen per trein, schip of bus/touringcar.
Bescherming van pakketreizigers
Door de herziening van de richtlijn pakketreizen uit 2015 zullen pakketreizigers in de toekomst doeltreffender worden beschermd, met name in crisissituaties, op basis van de tijdens de COVID-19-pandemie opgedane ervaring. Dankzij de voorgestelde wijzigingen zullen reizigers betere en duidelijkere rechten hebben en zullen de verplichtingen en verantwoordelijkheden van organisatoren van pakketreizen verduidelijkt worden.
Enkele van de nieuwe regels hebben betrekking op het volgende:
*Wat terugbetalingen betreft, bestaat de keten uit dienstverleners, organisatoren van pakketreizen en reizigers. Reizigers behouden het recht op terugbetaling binnen 14 dagen. Dat zal worden vereenvoudigd doordat organisatoren van pakketreizen (meestal kleine en middelgrote ondernemingen) recht op terugbetaling door dienstverleners binnen 7 dagen krijgen. Als de organisatoren binnen een week worden terugbetaald, kunnen zij hun klanten binnen maximaal twee weken terugbetalen.
*De aanbetaling voor een pakketreis mag niet meer dan 25% van de totale prijs bedragen, behalve als de organisatoren kosten moeten maken die een hogere aanbetaling rechtvaardigen, bijvoorbeeld omdat ze de volledige ticketprijs vooraf aan de luchtvaartmaatschappij moeten betalen. Organisatoren van pakketreizen mogen niet eerder dan 28 dagen voor het begin van de reis om betaling van het volledige bedrag vragen.
*Reizigers aan wie een voucher wordt aangeboden, zullen er duidelijk van in kennis worden gesteld dat zij kunnen aandringen op terugbetaling en zullen worden geïnformeerd over de kenmerken van de voucher voordat zij hem aanvaarden. De vouchers zullen automatisch worden terugbetaald als ze niet voor het einde van de geldigheidstermijn worden gebruikt. Bovendien zullen zowel vouchers als het recht op terugbetaling onder de bescherming bij insolventie vallen.
*Duidelijkere informatie: vakantiegangers zullen duidelijke informatie krijgen over de vraag of een combinatie van reisdiensten een pakketreis vormt, over wie aansprakelijk is bij problemen en over hun rechten als pakketreizigers.
Betere informatiediensten voor multimodaal reizen, en de inrichting van een gemeenschappelijke Europese data ruimte voor mobiliteit
Multimodaliteit, of de combinatie van vervoerswijzen, kan de totale uitstoot van het vervoer beperken doordat reizigers de efficiëntste en duurzaamste vervoerswijze kunnen kiezen. Door de herziening van de gedelegeerde verordening met betrekking tot het aanbieden van EU-brede multimodale reisinformatiediensten zal het voor passagiers gemakkelijker worden om via reisinformatiediensten realtime informatie te vinden over verschillende vervoerswijzen en om tijdens hun reis toegang te krijgen tot realtime updates, bijvoorbeeld over vertragingen en annulaties. Er zullen ook nieuwe soorten informatie beschikbaar zijn, bijvoorbeeld over de mogelijkheid om fietsen mee te nemen op de trein of over toegankelijkheid, onder meer voor passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit.
Overeenkomstig de Europese datastrategie en met de steun van het programma Digitaal Europa zal het initiatief voor een gemeenschappelijke Europese dataruimte voor mobiliteit, dat vandaag eveneens is goedgekeurd, de toegang tot en het bundelen en delen van gegevens uit bestaande en toekomstige databronnen over vervoer en mobiliteit vergemakkelijken. De dataruimte zal toegang tot en uitwisseling van realtimegegevens mogelijk maken, zodat reizigers op de hoogte kunnen blijven van de vervoers- en verkeersomstandigheden en ze hun reizen beter kunnen plannen. Publieke en private actoren zullen daardoor ook innovatieve vervoersdiensten en datagestuurde beleidsvorming op het gebied van vervoer kunnen ontwikkelen.
Achtergrond
De passagiersrechten van de EU gelden voor de ongeveer 13 miljard mensen die jaarlijks in de EU op reis gaan per vliegtuig, trein, touringcar, bus of veerboot. Nog veel meer passagiers nemen het lokaal vervoer. Dat cijfer zal naar verwachting stijgen tot 15 miljard in 2030 en bijna 20 miljard in 2050. De EU-strategie voor duurzame en slimme mobiliteit is de routekaart van de Commissie op weg naar de groene en de digitale transitie. Groen en digitaal gaan samen: digitalisering vergroot de efficiëntie en de flexibiliteit, waardoor de uitstoot van het vervoer wordt beperkt. In de strategie is bepaald hoe de uitstoot van het vervoer tegen 2050 met 90% kan worden verminderd, en zijn belangrijke mijlpalen zoals de grootschalige uitrol van geautomatiseerde mobiliteit tegen 2030 vastgesteld.
