De Europese Commissie heeft op grond van de EU-staatssteunregels een Nederlandse regeling van 246 miljoen euro goedgekeurd ter ondersteuning van de productie van hernieuwbare waterstof. De maatregel heeft tot doel bij te dragen tot de ontwikkeling van hernieuwbare waterstof in overeenstemming met de doelstellingen van de EU-waterstofstrategie en de Europese Green Deal. De regeling zal ook bijdragen tot de doelstellingen van het REPowerEU-plan om een einde te maken aan de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen en de groene transitie snel vooruit te helpen. Nederland heeft de Commissie in kennis gesteld van zijn voornemen om een regeling van 246 miljoen euro in te voeren ter ondersteuning van de productie van hernieuwbare waterstof om de elektrolysecapaciteit van het land te vergroten. De regeling zal de bouw van ten minste 60 MW elektrolysecapaciteit ondersteunen. De steun zal worden toegekend via een concurrerende biedprocedure die naar verwachting in 2023 zal worden afgerond.
De aanbesteding staat open voor alle in de Europese Economische Ruimte gevestigde ondernemingen die in Nederland een waterstofproductie-eenheid exploiteren of willen bouwen en exploiteren. De steun zal de vorm aannemen van een rechtstreekse subsidie voor een periode van 7 tot 15 jaar. Begunstigden moeten aantonen dat zij voldoen aan de EU-criteria voor de productie van hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong, zoals uiteengezet in onlangs vastgestelde gedelegeerde handelingen inzake hernieuwbare waterstof. Dit houdt onder meer in dat wordt bijgedragen aan de uitrol of financiering van de extra hernieuwbare elektriciteit die nodig is voor de productie van hernieuwbare waterstof die in het kader van de maatregel wordt ondersteund.
De regeling zal bijdragen tot de inspanningen van Nederland om 500 MW elektrolyse-capaciteit te bereiken in 2025 en 3-4 GW tegen 2030. Zij zal ook de ambities van de EU ondersteunen om in de EU tegen 2024 ten minste 6 GW aan elektrolyse-installaties voor hernieuwbare waterstof met een productie van tot 1 miljoen ton hernieuwbare waterstof te installeren en tegen 2030 ten minste 40 GW met een productie van tot 10 miljoen ton binnenlandse hernieuwbare waterstof. Nederland verwacht dat de regeling ertoe zal leiden dat het equivalent van ongeveer 55 kiloton CO2 elk jaar tot 2030 wordt vermeden, wat zal bijdragen tot de inspanningen van Nederland om zijn broeikasgasemissies tegen 2030 met 55 % te verminderen en tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken ten opzichte van het niveau van 1990.
Beoordeling
De Commissie heeft de maatregel getoetst aan de staatssteunregels van de EU, en met name artikel 107, lid 3, punt c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, dat de lidstaten in staat stelt de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid onder bepaalde voorwaarden te ondersteunen, en de richtsnoeren staatssteun ten behoeve van klimaat, milieubescherming en energie 2022.
De EU Commissie constateert het volgende: De regeling is noodzakelijk en passend om de productie van hernieuwbare waterstof te vergemakkelijken en zo de industriële, vervoers- en/of energiesectoren koolstofvrij te maken. De maatregel heeft een “stimulerend effect”, aangezien de begunstigden de betrokken investeringen zonder overheidssteun niet zouden uitvoeren.
Nederland heeft voldoende waarborgen ingevoerd om ervoor te zorgen dat de regeling een beperkte impact heeft op de mededinging en het handelsverkeer binnen de EU. De begunstigden zullen met name worden geselecteerd volgens een open, transparante en niet-discriminerende biedprocedure en de steun zal beperkt worden tot het minimum dat nodig is om de projecten uit te voeren. Bovendien zal de steun positieve effecten hebben, met name op het milieu, in overeenstemming met de Europese Green Deal, die opwegen tegen mogelijke negatieve effecten in termen van concurrentieverstoringen.”
Op basis hiervan heeft de Commissie, op grond van de EU-staatssteunregels, de Nederlandse regeling goedgekeurd.
De richtsnoeren staatssteun ten behoeve van klimaat, milieubescherming en energie 2022 bieden houvast over de vraag hoe de Commissie verplicht aan te melden steunmaatregelen ten behoeve van milieubescherming, met inbegrip van klimaatbescherming, en energie op hun verenigbaarheid met artikel 107, lid 3, punt c), van het Verdrag zal beoordelen.
De richtsnoeren, die vanaf januari 2022 van toepassing zijn, creëren een flexibel en geschikt kader om de lidstaten te helpen de nodige steun te verlenen om de doelstellingen van de Green Deal op een doelgerichte en kosteneffectieve manier te verwezenlijken. De regels worden afgestemd op de belangrijke doelstellingen en streefcijfers van de EU die zijn vastgesteld in de Europese Green Deal en op andere recente veranderingen in de regelgeving op het gebied van energie en milieu, en houden rekening met het toegenomen belang van klimaatbescherming. Zij bevatten delen over energie-efficiëntiemaatregelen, steun voor schone mobiliteit, infrastructuur, circulaire economie, vermindering van verontreiniging, bescherming en herstel van de biodiversiteit, en maatregelen om de leveringszekerheid voor energie te waarborgen, onder bepaalde voorwaarden.
De EU-regels inzake hernieuwbare waterstof zijn vastgesteld in twee gedelegeerde handelingen op basis van de richtlijn hernieuwbare energie van 2018, waarin voor de hele EU een bindend streefcijfer voor hernieuwbare energie van ten minste 32 % tegen 2030 is vastgesteld. De strenge criteria voor hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong, zoals hernieuwbare waterstof en andere hernieuwbare Power-to-X-producten, zorgen ervoor dat het milieueffect ervan minimaal is en dat zij bijdragen tot de uitrol van hernieuwbare energie. Zo moet de emissiereductie van het eindproduct ten minste 70 % bedragen in de hele waardeketen.
Met de mededeling over de Europese Green Deal in 2019 heeft de Commissie haar klimaatambities versterkt door een doelstelling van broeikasgasneutraliteit tegen 2050 vast te stellen. De Europese klimaatwet die sinds juli 2021 van kracht is, waarin de juridisch bindende doelstelling inzake klimaatneutraliteit tegen 2050 is vastgelegd en de tussentijdse doelstelling wordt ingevoerd om de netto broeikasgasemissies tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen, heeft de basis gelegd voor het “Fit for 55” -pakket wetgevingsvoorstellen dat de Commissie op 14 juli 2021 heeft ingediend en dat nu goed is gevorderd naar de vaststelling ervan. De EU mede wetgevers hebben voorlopig overeenstemming bereikt over de herziening van de richtlijn hernieuwbare energie en de richtlijn energie-efficiëntie, met ambitieuzere bindende jaarlijkse streefcijfers om de productie van energie uit hernieuwbare bronnen te verhogen en het energieverbruik op EU-niveau te verminderen. In de overeenkomst inzake hernieuwbare energie wordt het bindende streefcijfer van de EU voor hernieuwbare energie voor 2030 verhoogd tot ten minste 42,5 %, met als doel tegen 2030 45 % hernieuwbare energie te bereiken.
Het opschalen en versnellen van hernieuwbare energie op het gebied van elektriciteitsopwekking, industrie, gebouwen en vervoer zal de EU een stap dichter bij de verwezenlijking van de Europese Green Deal en de REPower EU doelstellingen brengen. Op 18 mei 2022 publiceerde de Commissie het REPower EU-plan, dat een reeks maatregelen bevat om de EU snel minder afhankelijk te maken van Russische fossiele brandstoffen door de transitie naar schone energie te versnellen, met inbegrip van een waterstofversneller.
