Tony de Bree
De afgelopen tijd staan de media vol met voorbeelden waaruit blijkt dat mensen bij ministeries maar ook bij gemeenten fouten maken met betrekking tot onder andere het risk assessment, het beoordelen van leveranciers bij het selecteren en bij het betalen van ‘foute’ leveranciers. Het is duidelijk dat mensen die bij ministeries in Den Haag en bij gemeenten aan het hoofd staan van die overheidsorganisaties Compliance en KYC binnen de eigen organisatie regelmatig niet of niet voldoende op orde lijken te hebben. Zoals bijvoorbeeld het risk assessment bij aanname of bij het tussentijds beoordelen van de eigen managers, medewerkers en leveranciers. Het kan daarbij om grote bedragen gaan. Zie onder andere de vernietigende rapporten van de Algemene Rekenkamer over het financieel management van het Ministerie van Financiën onder Wopke Hoekstra en van andere ministeries tijdens de coronacrisis, waaronder dat van Hugo de Jonge. Na enig onderzoek wordt duidelijk dat er zo te zien geen enkele professionele overheidsinstantie dwingend onafhankelijk toezicht lijkt te houden op organisaties binnen de overheid op het gebied van Compliance en KYC.
De Algemene Rekenkamer houdt vrijblijvend toezicht met betrekking tot de inkomsten en uitgaven van de overheid waaronder de ministeries. Aan het hoofd van de Algemene Rekenkamer staat het college. Het college van de Algemene Rekenkamer bestaat momenteel uit Ewout Irrgang (waarnemend president en onder andere ex Tweede Kamerlid van de PvdA van 2005 tot 2012) en Barbara Joziasse (een Nederlandse ambtenaar en diplomaat’ volgens Wikipedia). De vorige president, Arno Visser, vertrok per 1 januari 2023 om Maxime Verhagen op te volgen als voorzitter van brancheorganisatie Bouwend Nederland en dus als kroonlid in de SER.
Collegeleden worden voor het leven benoemd. Het college gaat uit van het principe van collegiaal bestuur. Dat betekent dat het college als geheel alle besluiten neemt. Dat neemt niet weg dat elk collegelid rapporteur is voor een deel van de onderzoeken van de Algemene Rekenkamer. De waarnemend president houdt daarnaast toezicht op de organisatie.
Daarnaast zijn er twee leden van het college in buitengewone dienst:
– Paul (drs. P.W.) Doop is op 17 augustus 2004 beëdigd als lid van het college van de Algemene Rekenkamer in buitengewone dienst. Paul Doop is lid van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Publieke Omroep en heeft o.a. bij Deloitte gewerkt (1996 – 2006).
– Hanny (drs. J.M.A) Kemna (RE CISA IDP-C) is op 30 januari 2020 beëdigd als lid van het college van de Algemene Rekenkamer in buitengewone dienst. Hanny is meervoudig commissaris en toezichthouder met een verleden bij EY (van 1992 tot 2014).
De Algemene Rekenkamer brengt vervolgens een keer per jaar een rapport uit aan de Tweede Kamer en kan daarnaast andere rapporten uitbrengen. En vervolgens is het vaak weer ‘business as usual’. Het zijn namelijk adviezen en er is geen enkele sanctie of verplichting aan verbonden. Zoals bv nooit meer een publieke functie mogen bekleden of het openbaar ministerie inschakelen.
Terwijl er tegelijkertijd een groot aantal interne auditors en interne accountants bij de overheid in dienst zijn en er voor miljoenen aan externe auditors, externe accountants en compliance experts wordt ingehuurd van de bekende grote kantoren, waaronder Deloitte en EY.
De vraag is wie de regie heeft…
De vraag is dus wie de regie heeft, wie er concreet verantwoordelijk en accountable is voor het effectief en efficiënt inrichten van Compliance inclusief KYC processen binnen de overheid als geheel, waaronder bij de ministeries, provincies en bij de gemeenten en voor de selectie en het (periodieke) risk assessment van externe leveranciers waaronder niet alleen leveranciers van mondkapjes maar ook consultants, accountants en auditors.
En tot slot voor het (periodieke) risk assessment en integriteitscontrole van ministers, topambtenaren en andere ambtenaren die bij de overheid op verschillende niveaus werken of gaan werken. Het antwoord lijkt te zijn dat er op dit moment geen centrale regie is noch onafhankelijk effectief en efficiënt toezicht op het terrein van Compliance en KYC bij de overheid. Dat zou een verontrustende conclusie zijn….
De auteur, dr. Tony de Bree, is onafhankelijk consultant en tevens blogger op het Risk & Compliance Platform Europe.
