Michel Klompmaker
We spraken onlangs met Tom Loonen, hoogleraar financieel recht & integriteit aan de Vrije Universiteit Amsterdam over verschillenden zaken, maar met name over de manier waarop financiële instellingen heden ten dage de wetgeving rond het voorkomen van financiering van terrorisme en de anti witwas wetgeving, in Nederland bekend als de Wwft, interpreteren en toepassen. Tom Loonen heeft niet alleen een wetenschappelijke achtergrond, maar is zelf heel lang werkzaam geweest bij de private bank Insinger Gilissen in Amsterdam en is Raad bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam en lid van Tuchtrecht Banken. Sinds kort is hij ook special counsel geworden bij het internationaal advocatenkantoor Pinsent Masons PLC.
Laten we even teruggaan naar bijna twintig jaar geleden, naar de dagelijkse praktijk bij de private bank waar u werkzaam was. Begin van deze eeuw, vertel eens, wat is u het meest bijgebleven qua verandering op het gebied van risk & compliance bij Insinger Gilissen?
Tom Loonen: “Wat mij het meest getroffen heeft qua verandering is de manier waarop banken nu omgaan met het klantbelang. Dit is nu een vast onderwerp op de agenda bij banken. Daarbij heb ik het idee dat de stick (civiele, publiekrechtelijke of tuchtrechtelijke procedures) de katalysator is geweest van verandering. Het is echter de carrot die voor borging heeft gezorgd: echte klantretentie en klanttevredenheid dat banken sterkt om de belangen van klanten te dienen. Dit is zichtbaar in de financiële producten en de vergoedingen die betaald moeten worden voor diensten. Het echt opbouwen van een band met klanten blijft echter een uitdaging zo blijkt uit de wijze waarop er met het KYC-werk wordt omgegaan.”
U heeft zich in het recente verleden, laat ik het maar vriendelijk formuleren, wel eens stevig uitgelaten over de wijze waarop banken met hun klanten omgaan, als ze de behoefte voelen om te moeten voldoen aan bestaande wet- en regelgeving, met name daar waar het gaat om de uitvoering van de Wwft. Kunt u het een en ander toelichten?
Tom Loonen: “Waar een frustratie zit is in de wens van banken om een diepgaande relatie aan te gaan met klanten. Terwijl banken juist contrair handelen. KYC/CDD werk is eigenlijk ingegeven doordat banken hun klanten nog onvoldoende kennen. Veel achterstallig onderhoud waardoor dossiers niet of onvoldoende op orde zijn. Mijn advies is dan ook om voor een goed samenspel tussen compliance en front office te zorgen. Op die manier kunnen nieuwe (wettelijke) vereisten gemakkelijker opgenomen worden in de jaarlijkse reviewgesprekken met klanten. Let daarbij op dat klanten echt begrijpen waarom die vragen gesteld worden. ‘Whats in for them’? En nu, nu moeten banken een grote inhaalslag plegen. En dat is pittig in termen van mensen en middelen. Maar ook pittig voor klanten. Zorg dan in ieder geval dat je de juiste mensen werft voor dit werk. En ook daar is nog een grote slag te slaan.
Laat ik met een recent voorbeeld komen. Hoe kan het zijn dat een hoogleraar financieel recht benaderd wordt voor een functie van junior CDD-analist bij een grote financiële instelling? Ik werd hiervoor benaderd en dat leerde mij het een en ander. Op de eerste plaats wordt het werven van CDD-analisten nogal eens niet serieus genomen. Er wordt met hagel geschoten in de hoop ergens iemand te raken. De recruiters struinen Linkedin af in de hoop dat er ergens iemand is die wellicht toehapt. Ik ben van mening dat het goed selecteren en werven van mensen om een gedegen professionele houding vraagt. Ik pleit er dan ook voor dat de functie van CDD-analist een upgrade krijgt die het verdient. CDD-analisten zijn de belangrijke spil in het vervullen van de poortwachtersfunctie. Het is daarom bizar dat het soms als een uitzendbaantje wordt gezien. Een serieuze vooropleiding aangevuld met specialisaties zou gaandeweg het kaf van het koren kunnen scheiden. Aan de VU wordt nu een leergang ‘Certified KYC-expert’ voorbereid. Deze gaat in september 2023 van start en lijkt in een grote behoefte te voorzien. Een serieuze, academische opleiding voor de KYC-analist die topexpert wil worden. Overigens wordt hier niet alleen stilgestaan bij ‘techniek’ maar ook bij ‘communicatie met stakeholders’.”
Tot zover de rol van de recruiters en de herwaardering van de functie, maar ondertussen worden meer en meer ondernemingen geconfronteerd met domme vragen vanuit hun bank. Zij voelen zich daarbij vaak ten onrechte in het verdachtenhoekje geplaatst…
Tom Loonen: “Ja, en dat begrijp ik best. De angel zit hem in een gebrekkige klantrelatie en communicatie. Klanten voelen zich vaak weinig verbonden met banken. De diensten en producten zijn (op hun best) ‘negatieve satisfiers’ en het imago van banken is ook nog steeds niet al te best. Als je dit dan combineert met onvoldoende geëquipeerde mensen die deze (soms basale) vragen stellen, dan ontstaat wrevel. Zorg dan als bank in ieder geval dat het inwinnen van informatie bij de klant via een goed gestroomlijnd proces gaat. Duidelijke communicatie, goede ict-infrastructuur en processen zorgen dan voor beperkte (verdere) schade aan het vertrouwen.”
Naast het hoogleraarschap aan de VU bent u Raad aan de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam en daarnaast lid van de Tuchtrecht Banken. Welke van deze twee vind u het leukst en waarom?
Tom Loonen: “Dat is een vraag die ik niet kan beantwoorden. Het zijn twee verschillende instanties. De Tuchtrecht Banken oordeelt over het individuele gedrag van een bankmedewerker. Wellicht intellectueel iets minder uitdagend, maar zo belangrijk voor het herstel van vertrouwen in de financiële sector. Daarentegen zijn de zaken bij de Ondernemingskamer vaak complex en omvangrijk. Hier kun je echt intellectueel je tanden in zetten. Er is overigens een duidelijke overeenkomst tussen de zaken die behandeld worden: een gebrek aan goede communicatie. Zoals met zoveel zaken in het leven, komt het daarop neer.”
Succes in ieder geval met deze nieuwe stap en dank voor dit interview.
Tom Loonen: “Graag gedaan, en succes met uw platform.”
