In Nederland heeft de ministerraad op voorstel van demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met een nota van wijziging op het wetsvoorstel ‘bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur’ voor een risicoanalyse integriteit voorafgaand aan de benoeming van wethouders. Het doel van deze preventieve toets is dat mogelijke risico’s en kwetsbaarheden in beeld worden gebracht en eventuele beheersmaatregelen kunnen worden afgesproken. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de behoefte van decentrale overheden aan nieuwe mogelijkheden om de bestuurlijke integriteit te bevorderen. Op dit moment passen sommige gemeenten wel al een vorm van screening van wethouders toe. Hoe ze dat doen, verschilt echter sterk per gemeente. De nieuwe wettelijke verplichting moet door alle gemeenten voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar worden ingevoerd, zodat de risicoanalyse integriteit bij de benoeming van nieuwe wethouders kan worden toegepast.
Met de nota van wijziging wordt ook de bestaande zorgplicht van de burgemeester inzake bestuurlijke integriteit op dit punt concreet ingevuld: die moet voortaan toezien op een zorgvuldige uitvoering van de risicoanalyse integriteit bij de benoeming van wethouders. Veel burgemeesters vervullen hier in de praktijk al een rol bij. Na de gemeenteraadsverkiezingen volgt een evaluatie en wordt met een Algemene Maatregel van Bestuur de wettelijke verplichting verder vormgegeven om zo op uniforme wijze nadere regels te kunnen stellen aan de inhoud en de reikwijdte van de risicoanalyse.
De risicoanalyse wordt onderdeel van het al bij de Tweede Kamer ingediende voorstel ‘Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur’ (Kamerstuk 35546). Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 en na vragen van de Tweede Kamer, is door mevrouw Ollongren een nota van wijziging voorbereid. Die is dit voorjaar voor consultatie voorgelegd aan de beroeps- en belangenverenigingen in het openbaar bestuur en aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Naar aanleiding van deze consultatie is de concept nota van wijziging aangepast.
De ministerraad heeft ingestemd met het voor advies voorleggen van de nota van wijziging aan de Afdeling advisering van de Raad van State. Daarna zal de nota van wijziging bij de Tweede Kamer worden ingediend en zal de behandeling van het wetsvoorstel verder gaan, zodat dit nog voor de gemeenteraadsverkiezingen in werking kan treden.
