Frauderisico van de NOW-regeling: Het verschuivingsrisico is geboren

Mijn naam is Antoinette Dijkhuizen, oprichter van 4you accountancy en ik ben werkzaam in de gemengde praktijk van Samenstellen en Audit. Vanaf nu zal ik regelmatig schrijven voor het Risk & Compliance Platform Europe, waarbij ik het een uitdaging vind om aan de hand van praktische voorbeelden praktijkcasussen onder de aandacht te brengen. Ik ga daarbij ook maatschappelijke ontwikkelingen betrekken. Zo werd ik vorige week maandag gebeld door de NOS met de vraag of ik wilde meewerken aan een interview voor het TV journaal. Onderwerp? De gemelde 21 fraudemeldingen bij de NOW-regeling. Volgens mij is dat nog maar het topje van de ijsberg. Ondernemers zoeken altijd de grenzen op en dat is misschien maar goed ook. Het is aan ons, de accountants om een natuurlijk tegenwicht te bieden. Je mag van de accountant verwachten dat hij / zij daar aandacht voor heeft. Tegelijk biedt de NOW-regeling ruimte voor verschillende interpretaties, hetgeen het frauderisico alleen maar vergroot. Er is een leven voor corona en een leven na corona. In veel ondernemingen zie je een doorbreking van omzetstatistieken en de bedrijfsnormen wijzigen. En de accountant controleert ten opzichte van de norm. Het is deze norm die afwijkt. Hoe ga je dan controleren en de frauderisico’s detecteren. We willen wel, maar kunnen we dat ook? 

Volgens mij gaat het om een dieper ethisch normbesef. Daar waar wetgeving en ethiek met elkaar verstrikt raken, begrijpen we het dan nog? Een voorbeeld uit mijn omgeving: Een ondernemer belt mij op, een zeer gedreven en eerlijke ondernemer met het hart op de goede plaats, geeft bij mij aan “Antoinette ik ben bang dat mijn bedrijf behoorlijk geraakt wordt door de crisis; wat moet ik doen?”

Deze ondernemer heeft een zeer trouw personeelsbestand, met relatief oudere werknemers, heeft altijd zorg voor zijn personeel, werkt hard mee in het bedrijf. Vanuit accountantsperspectief: het is een controle klant.

Hier begint het eerste probleem voor de accountant: geef je antwoord of doe je dat niet? En natuurlijk geef ik hem antwoord. Je gaat in gesprek, legt de regeling uit, en je merkt dat de ondernemer creatief begint te worden. “Het verschuivingsrisico is geboren”. Als accountant met een moreel kompas geef je aan dat fraude niet kan. En dan komt het ondernemers dilemma; de NOW regeling heeft hij hard nodig. De ondernemer besteedt de regeling aan de betaling van zijn personeel.

Wat doe je dan als accountant? Welke mogelijkheden zijn er qua rapportage? Wat rapporteer je en aan wie? Vanuit het wettelijk kader is het verschuivingsrisico niet acceptabel (de letter van de wet), maar vanuit ethisch perspectief wel begrijpelijk (geest van de wet). Daar is de regeling toch voor bedoeld?

Graag nodig ik iedereen uit om te reageren. Door een maatschappelijk dialoog kunnen we het beroep van accountant levendig houden. Ik vind het een groot dilemma.

Drs. Antoinette Dijkhuizen RA