Geert Haisma
Een succesvolle regering zorgt er onder andere voor dat wij veilig kunnen wonen (sterke dijken en voldoende goed opgeleide politie), dat wij kunnen leven in goede gezondheid (goed zorgstelsel) en dat onze jeugd wordt voorbereid op de toekomst (goed onderwijsstelsel). Dat goede onderwijsstelsel wordt echter bedreigd. Al jaren bekend, maar opeens actueel, is het lerarentekort. De Nederlandse Minister van Onderwijs, Arie Slob trekt de portemonnee en geeft scholen € 460 miljoen. Alsof we daarmee ineens meer leraren hebben!
De fundamentele vragen die we onszelf moeten stellen over het onderwijsstelsel zijn:
- Wat leren we onze kinderen?
- Hoe leren we het onze kinderen?
Wat leren we onze kinderen?
Wij leren onze kinderen al meer dan honderd jaar in grote mate hetzelfde terwijl de snel veranderende wereld om ons heen zich bezig houdt met data, Artificial Intelligence en alles Agile aanpakt. Jack Ma*(1), succesvolle ondernemer met Alibaba, is zijn carrière als leraar begonnen. Zijn visie op onderwijs is dat we onze kinderen vooral die dingen moeten leren die machines niet kunnen. Want waar machines en computers goed in zijn, daarin kunnen wij ze als mens niet verslaan. Wij moeten ons niet meer focussen op dingen uit het verleden, maar op dingen voor de toekomst. En natuurlijk wat nuttig is uit het verleden moeten we behouden en niet het kind met het badwater weggooien. De moeite waard om over na te denken.
Hoe leren we het onze kinderen: De oplossing voor het lerarentekort
Sinds jaar en dag leren we onze kinderen op dezelfde manier leren. In een klas met een leraar ervoor. De laatste jaren zijn de ipad en het chromebook daar in sommige scholen bij gekomen. Als samenleving geven wij jaarlijks € 40 miljard uit aan lerarensalarissen. Kobus de Boer, voorzitter van Onderwijsgroep Amersfoort schrijft in maart 2019 in het VO-magazine dat het lerarentekort vraagt om innovatieve oplossingen en een andere aanpak. Alleen dan komen we tot beter en betaalbaar onderwijs.
Kennisoverdracht kun je tegenwoordig, aldus De Boer, namelijk ook voor een deel met gebruikmaking van technologie doen in slimme elektronische leeromgevingen. Dan heb je dus minder leraren nodig als je het onderwijs anders organiseert. Stel dat je 20% van de kennisoverdracht middels een elektronische leeromgeving zou doen. Dan is in één klap het lerarentekort opgelost en besparen we als samenleving € 8 miljard aan lerarensalarissen. En volgens De Boer leidt het ook tot beter onderwijs!
De Boer gaat in zijn artikel nog verder door te stellen dat je voor kennisoverdracht eigenlijk helemaal niet per se docenten nodig hebt, maar dat je de docent 2.0 op een andere manier inzet. Voor de toekomst is het belangrijker dat er voldoende pedagogen zijn die leerlingen begeleiden in het leren ontwikkelen. Die leerlingen motiveren, inspireren en begrijpen.
En dat is precies waar de schoen wringt. Angst voor nieuwe ontwikkelingen en de consequenties die dat met zich meebrengt. De vakbonden en docenten zijn bang voor verlies van banen in het onderwijs en de uitgevers van schoolboeken zijn bang voor verlies van hun verdienmodel. Daarom komt de elektronische leeromgeving niet serieus van de grond.
Advies aan de Minister: win-win-win situatie
Als we de kennisoverdracht echter voor 20% op een elektronische wijze verzorgen hebben we de ideale oplossing: de leraren houden hun baan (niemand hoeft weg, want er is al een fors tekort), het lerarentekort is daarmee ook opgelost en de belastingbetaler hoeft € 8 miljard minder op te brengen. Een win-win-win situatie. Als ik Minister van Onderwijs was wist ik het wel. Regeren is immers vooruitzien. Dat is nog eens Succesmanagement (2).
* (1) Jack Ma over het onderwijs: https://youtu.be/7fu40RRlMMk
* (2) Succesmanagement gaat over de succesvolle bereiking van doelen doordat organisaties zich continu afvragen of zij nog wel de juiste activiteiten doen en de belangrijkste risico’s kennen.
