Gedragstoezicht en de AFM

De sub-prime problematiek van 2008 is een voorbeeld van hoe perverse prikkels en schadelijke verdienmodellen binnen de financiële sector instabiliteit kunnen veroorzaken, met ernstige macro-economische gevolgen, aldus de AFM. Meer aandacht moet daarom in 2015 worden gericht op risicoketens en spelers buiten het traditionele bankwezen (shadow banking), zoals beleggingsinstellingen, verzekeraars en clearinginstellingen. Deze verbrede aandacht van systeemrisico’s is een uitdaging voor gedrags- en markttoezichthouders.
De activiteiten van de AFM zijn vergelijkbaar met reguliere risicoanalyse, maar met een duidelijke focus op implicaties voor financiële stabiliteit. De belangrijkste ontwikkelingen voor het toezicht voor de lange termijn zijn een verbreding van het palet aan financiële stabiliteitsrisico’s (aandacht ook buiten het bankwezen) en de internationale beleidsdiscussie over de overlap van het macro prudentieel toezicht en gedragstoezicht.
Andere belangrijke ontwikkelingen voor de AFM zijn de discussie over wet- en regelgeving (bijvoorbeeld uitgebreide bescherming van het midden- en kleinbedrijf) en toenemende operationele risico’s in de financiële infrastructuur vanwege technologische ontwikkelingen (denk hierbij aan cybercrime).
Het stabiliteitstoezicht wordt in samenwerking met De Nederlandsche Bank (DNB) uitgevoerd, aangezien stabiliteitsrisico’s het hele Nederlandse financiële stelsel betreffen. Er vindt dan ook structurele informatie-uitwisseling plaats met DNB. Financiële stabiliteit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van toezichthouders en beleidsmakers wereldwijd en daarom sluiten ze extern aan bij (inter)nationale gremia, zoals het Financieel Stabiliteitscomité (FSC), om in samenwerking het financiële systeem te kunnen versterken.
Effecten voor de lange termijn
Het ultiem door de AFM beoogde effect is de afwezigheid van ernstige storingen binnen het internationale financiële stelsel, met de focus op Nederland. De impact van interventies van de AFM is veelal beperkt tot één of meerdere onderliggende drivers voor dergelijke storingen. Stabiliserende effecten in de markt komen in samenwerking met andere toezichthouders tot stand. Daarom zijn de beoogde effecten van dit thema vooral indirect. De gewenste effecten voor de lange termijn van het thema zijn:
• Toezicht heeft aandacht voor zowel microgedragsrisico’s als daaraan gerelateerde stelselbrede risico’s.
• Gedragsgedreven stabiliteitsrisico’s komen minder vaak voor.
• Systeemrelevante (deel)markten die vallen onder het toezicht van de AFM zijn minder kwetsbaar.
• Een constructief maatschappelijke discussie over een duurzaam ontwerp van het financiële systeem wordt gevoerd.
Doelstellingen voor de lange termijn
De AFM krijgt scherp inzicht in financiële stabiliteitsrisico’s. De AFM beschikt over een volledig en actueel overzicht van financiële stabiliteitsrisico’s en er vindt een structurele informatie-uitwisseling plaats met DNB. Door het hebben van een compleet overzicht van externe en interne risicosignalen zijn aan elkaar gekoppelde risico’s snel te ontdekken. Perverse prikkels en verdienmodellen binnen de Nederlandse financiële sector worden herkend en trends in gedrag (op microniveau) worden gedetecteerd. De AFM signaleert vroegtijdig gedragspatronen en kwetsbare segmenten die de opbouw van financiële instabiliteit zouden kunnen veroorzaken.
De AFM stimuleert verbeteringsmechanismen voor financiële stabiliteit. De AFM beïnvloedt, veelal in samenwerking met DNB, de maatschappelijke discussie over een duurzaam ontwerp van het financiële systeem. Met de focus op de middellange termijn stimuleert de AFM de discussie over structuuroplossingen voor het voorkomen van systeemrisico’s. Dit betekent maatschappelijk aandacht geven aan (ontwikkelingen in) marktsegmenten en onderliggende gedragspatronen die voor grotere schokbestendigheid van het financiële systeem zorgen.
De AFM draagt bij aan het mitigeren van stabiliteitsrisico’s. De AFM levert een bijdrage aan versterking van de samenwerking met DNB en internationale toezichtgremia op gebied van financiële stabiliteit. Nationaal draagt de AFM bij in het FSC vanuit haar kerntaak op het gebied van gedragstoezicht. De AFM neemt initiatief tot een gezamenlijke risicoaanpak door proactief stabiliteitsrisico’s op de internationale agenda zetten.
De AFM initieert of agendeert projecten met betrekking tot financiële stabiliteit met als doel stabiliteitsrisico’s die een verband hebben met haar kerntaak te mitigeren.