Inspirerende vragen met het oog op de toekomst van de Registercontroller

Michel Klompmaker
Als eerste stond voorzitter Henri van Horn stil bij het dertigjarig bestaan van de Vereniging van Registercontrollers VRC. Hij memoreerde aan het jaar 1988 (toen Nederland nog Europees kampioen voetbal werd) en vergeleek dat jaar met 2018. Gelukkig voor hem blijkt dat de VRC de opgaande lijn wel te pakken heeft. De registercontroller (RC) anno 2018 hoeft volgens Van Horn niet te gaan doemdenken over zijn / haar baan, maar het moet wel anders, wil de registercontroller relevant zijn in de toekomst, dat bleek eens temeer tijdens het afgelopen VRC Lustrumcongres met als thema FINspire – Powering Good Controllership.

Van Horn sprak ook over de noodzaak om zich te blijven focussen op opleidingen en permanente educatie. Hij stipte ook de samenwerking aan met buitenlandse zusterorganisaties, waarbij met name het Britse Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) genoemd werd. Erg waardevol voor de leden van de VRC, omdat dankzij het akkoord met de Britten Nederlandse RC’s veel vrijstellingen kunnen krijgen en daarmee nu ook sneller de Engelse titel CGMA (Certified Global Management Accountant) achter hun naam mogen zetten. Dit is internationaal gezien (CIMA heeft meer dan 160.000 leden) belangrijk voor de carrière van de Nederlandse registercontroller, die meer en meer in het buitenland werkt. Als belangrijke kernboodschap noemde Van Horn “Powering Good Controllership”.
Sprong voorwaarts in de tijd met Google
De Benelux Marketing Manager van Google Cloud Bas Rookhuijzen maakte direct na het discours van de aftredende voorzitter van VRC een enorme sprong voorwaarts in de tijd met zijn presentatie, waarbij menig RC zich afvroeg hoe het een en ander vertaald zou kunnen en / of moeten worden naar zijn of haar eigen organisatie.
Volgens Rookhuijzen zijn drie dingen vanuit de visie van Google belangrijk voor elke werknemer. Een ieder moet op de eerste plaats onvoorwaardelijk het mission statement begrijpen en onderschrijven. Daarnaast is transparantie een vereiste en verder is ‘voice’ belangrijk,  met andere woorden de autonomie om van onder op zelf dingen te mogen onderzoeken en te proberen.
Dat deze aanpak succesvol is blijkt uit de hoeveelheid aanvragen van mensen die graag bij Google willen werken, te weten 2,1 miljoen aanvragen per jaar! Zet dat tegenover de circa 100.000 mensen die Google nu in dienst heeft en het is duidelijk dat u nooit een personeelsadvertentie in de krant zult tegenkomen van dit bedrijf.
Ondertussen is het wel zo, en dat kunt u elke minuut verifiëren, dat deze circa 100.000 werknemers goed zijn voor een marktkapitalisatie van het bedrijf Google van ongeveer 800 miljard dollar.
Het al genoemde derde punt dat veel werknemers van Google enthousiast maakt is dat ze van onderaf mogen experimenteren om een nieuw product in de markt te zetten. Belangrijk daarbij is om vast te stellen dat slechts 1 op de 100 producten echt slaagt…, maar daarbij moet men wel in ogenschouw nemen dat er tegenwoordig steeds minder tijd nodig is om met een product (of company) dankzij de technologie om 1 miljard dollar waarde te kunnen creëren. Het mag misschien oud nieuws zijn, maar “technology is transforming every business”. Een illustratief voorbeeld hiervan is het feit dat Kodak twee jaar voor haar ondergang nog kon genieten van een top credit rating door gerenommeerde rating bureaus.
De marketing man van Google ging nog even door en hield het gehoor van RC’s voor dat ze hoge doelen moeten stellen om te kunnen groeien en dat schaalbaarheid belangrijker is dan rendement.
Professoren aan het woord
De bijdrage van professor Bas ter Weel van SEO Economisch Onderzoek  was op zich informatief maar bleef erg algemeen. Dat technologie taken overneemt, ondersteunt en verbetert mag toch wel bekend worden verondersteld. Idem dito voor wat betreft het feit dat de gemiddelde Nederlander in vergelijking met tien jaar geleden steeds beter is opgeleid.  Aan het einde van zijn betoog had Ter Weel evenwel nog wel een aardige opmerking over de overheid en de energietransitie. Het gas blijft in de grond en dus is er voor de BV Nederland niet veel meer wat er overblijft. “Het enige wat we zijn is een bundel slimme mensen.” Ook vond hij het moment van aankondiging erg ongelukkig. Juist nu er een tekort is aan bouwvakkers, installateurs en technisch uitvoerend personeel wordt zo’n ingrijpende maatregels aangekondigd. Dit zal een sterk prijsopdrijvend effect hebben, aldus de hoogleraar economie en gaf daarmee aan dat er vanuit macro-economische perspectief tijdens de crisis toen weinig inzicht bestond bij de overheid.
Schokkende uitkomst uit VRC ledenonderzoek
Derde spreker professor Jan Bouwens van University of Cambridge Judge Business School haakte onmiddellijk in op het betoog van de Google marketing man en was het helemaal niet eens met hetgeen hij beweerde over de aanwezigheid van personeel op kantoor. Is thuiswerken taboe bij Google, bij andere bedrijven en met name bij call centers is thuiswerken juist wel effectief en rendabel, aldus Bouwens. Ook plaatste hij vraagtekens bij het stellen van onmogelijke doelen, zoals geopperd werd door de Google marketing man. Wat hebben ingenieurs daaraan, vroeg hij zich.
Bouwens ging verder in op het onderzoek onder de leden van VRC, waarbij uiteindelijk 368 respondenten meewerkten. Enigszins schokkend was het feit dat uit het onderzoek naar voren kwam dat een kleine veertig procent zich niet bezighoudt met nieuwe methoden en technieken.
Uit het onderzoek bleek het volgende voor wat betreft de analyses die door financial professionals uitgevoerd moeten worden als input voor management beslissingen. Veertig procent van de leden zegt dat ze helemaal zelf de analyse doen. Veertig tot vijfenveertig procent raadpleegt collega’s binnen het bedrijf en vijftien tot twintig procent laat de analyse door externe partijen doen.
Bouwens merkt op dat zij die externen inhuren dat beter niet kunnen doen, want zo verwerven ze nooit kennis van nieuwe methoden en technieken. Bouwens vindt dat het percentage van 38 % dat geen nieuwe methoden en technieken aanleert eigenlijk naar 0 moet! Zij die de analyse aan derden overlaten zijn riskant bezig en “solliciteren” naar een ontslagbrief, aldus de professor.
Een van de volgende sprekers was professor Erik Strauss, Chair of Accounting and Control at Witten/ Herdecke University (big data & controllership). Hij sprak over “The role of the controller: local variations, global trends and future developments.” Strauss  had het onder andere over het belang van interpretatie en haalde daarbij het voorbeeld aan van Steve Jobs met betrekking tot de lancering van de i-pad. Alle voorspellingen van de financial professionals waren negatief en toch kennen we het succes van de i-pad. Wat was dan het geheim? Hij herinterpreteerde de mogelijkheden!
Machine Learning
Chad Hall, CFO van Microsoft Nederland begon net als de man van Google met de mission statement van Microsoft. Hij wees op recente successen van disruptieve ondernemingen als Groupon en Uber en de hield zijn gehoor voor dat binnen Microsoft er sinds de komst van de nieuwe CEO Satya Nadella, zo’n vijf jaar geleden,  er echt iets veranderd is bij Microsoft. Heel bewust wordt ingezet op de cloud en Machine Learning. De reputatie van de multinational is mede dankzij de CEO sterk verbeterd en Microsoft is sterk gedaald op het lijstje van de meest gehate ondernemingen. Benieuwd nu Monsanto als naam verdwijnt en opgaat in Bayer welke naam daar over een paar jaar komt bovendrijven.  Chad Hall vervolgde en stelde dat het voorspellen steeds complexer wordt. De oplossing : Machine Learning volgens Hall. Voorspellingen vanuit Machine Learning zijn accurater dan de traditionele processen van onderop.
Afsluitende paneldiscussie
De dag werd afgesloten met een paneldiscussie onder leiding van dagvoorzitter Farid Tabarki op het podium met de twee professoren Frans Roozen (VU) en Ed Vosselman (Erasmus Universiteit), Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging van Nederlandse Universiteiten)  en Bas Sprong, CFO van Pon.
Bas Sprong gooide direct flink wat olie op het vuur door te stellen dat op termijn  alle controllers overbodig gaan worden. De slimme “data analytics guys” zijn namelijk veel slimmer! Hij ziet evenwel toch een rol in de toekomst voor de controller; die zal meer generalist moeten worden en zich moeten gaan focussen op interpretatie van de gegevens. Vosselman was iets optimistischer. Data analyse lekker overlaten aan anderen, maar de story telling zelf doen en proberen anderen te overtuigen.
Duisenberg vroeg zich af in hoeverre het vak van RC relevant blijft in de toekomst. Hij ziet daar de maatschappelijke uitdagingen in combinatie met technologie.
Sprong haakte daarop in door te stellen dat de RC gesprekspartner moet gaan worden op het gebied van data analytics.  Vosselman gaf aan dat daarmee dan de hele AO (administratieve organisatie) op de schop moet en dat men zal moeten durven afwijken van de veilige, vertrouwde concepten.
Roozen deed daarbij nog een duit in het zakje en beweerde dat de controller van morgen meer vanuit de sociologie / psychologie opgeleid moet gaan worden, waarop Sprong direct inhaakte door te stellen dat çontrollers geen sociale vaardigheden hebben.  De nieuwe generatie kreeg daarbij een extra tik op de vingers van hem en aanhoren dat ze tegenwoordig niet eens meer kunnen luisteren.
Roozen noemde data integriteit als zijnde essentieel voor het werk van de RC. Vosselman sloot zich daarbij aan en ziet als belangrijkste taak van de RC zijn de ‘hoeder van het economisch verstandig beleid van de onderneming’ en hij ziet daarbij dat de rol van de RC zich meer en meer gaat ontwikkelen naar een intermediair in de onderneming.