Aflossingsvrije hypotheken in het vizier

Het Financieel Stabiliteitscomité heeft in zijn vergadering van 14 november 2017 gesproken over de risico’s van aflossingsvrije hypotheken. Naar aanleiding daarvan roept het comité kredietverstrekkers op een gerichte aanpak te ontwikkelen en intermediairs daarbij te betrekken. Daarnaast besprak het comité de plannen uit het regeerakkoord gericht op een meer gelijke fiscale behandeling van vreemd en eigen vermogen en de belangrijkste actuele stabiliteitsrisico’s.

Meer dan de helft van de hypotheekschuld van Nederlandse huishoudens bestaat uit aflossingsvrije leningen. Omdat op deze leningen niet regulier wordt afgelost, kunnen aan het einde van de looptijd ervan problemen ontstaan. Huishoudens kunnen te maken krijgen met hogere hypotheekuitgaven in combinatie met een lager (pensioen)inkomen, en daardoor ongewild hun huis moeten verkopen. Op het niveau van individuele huishoudens verschillen de risico’s sterk. Door tijdig hun financiële situatie in kaart te brengen en indien nodig maatregelen te treffen, kunnen huishoudens eventuele toekomstige problemen voorkomen. Kredietverstrekkers en intermediairs spelen een belangrijke rol bij het informeren van klanten over de risico’s en het aandragen van mogelijke oplossingen, zoals extra aflossen en het verkleinen van het aflossingsvrije deel van de hypotheek.
Meest risicovolle klanten in kaart brengen
Binnen de huidige aanpak brengen de vier grootste banken de meest risicovolle klanten in kaart en zetten zij zich in om deze klanten te activeren. Het comité verwelkomt dit, maar constateert dat deze aanpak verder kan worden ontwikkeld en breder moet worden toegepast. Het comité roept alle kredietverstrekkers daarom op een gerichte aanpak te ontwikkelen en – voor zover nodig en mogelijk – intermediairs daarbij te betrekken.
Deze aanpak zou onder meer de volgende elementen moeten bevatten:
* Risico identificatie: het segmenteren van klanten naar risicoprofiel, en het verbeteren van de informatie over de financiële positie van klanten, waaronder aan de hypotheek verpande vermogens.
* Proactieve klantenbenadering: het gebruiken van contactmomenten om klanten inzicht te geven in hun situatie en in de mogelijkheden om hun risico te verlagen, bijvoorbeeld door klanten te wijzen op de mogelijkheid om de ruimte die ontstaat bij lagere rentelasten in te zetten voor het verlagen van de aflossingsvrije schuld.
* Maatwerk: het ontwikkelen van een effectieve aanpak die differentieert naar risicoprofiel, en die de meest risicovolle klanten snel handelingsperspectief biedt. Hierin wordt effectief samengewerkt met tussenpersonen.
* Informatievoorziening: het inrichten van een centraal informatiepunt waar huishoudens terecht kunnen met vragen, en waar mogelijke oplossingen worden toegelicht.
Het comité verwacht dat de sector de ontwikkeling van een dergelijke aanpak voortvarend oppakt en waar mogelijk best practices opstelt.
Plannen regeerakkoord voor beperking renteaftrek in vennootschapsbelasting
Het comité heeft al eerder benadrukt dat een meer gelijke fiscale behandeling van vreemd en eigen vermogen wenselijk is, om prikkels tot overmatige schuldfinanciering te verminderen. In dit kader heeft het comité kennis genomen van het voornemen van het kabinet om de fiscale renteaftrek over vreemd vermogen boven 92% van het balanstotaal te beperken. Het comité heeft van gedachten gewisseld over de gevolgen van deze maatregel voor de financiële stabiliteit. Afhankelijk van de precieze uitwerking kan de maatregel de spanning tussen het fiscale regime en het toezichtregime verminderen. Aandachtspunten hierbij zijn het voorkomen van ontwijking door internationale ondernemingen, die vreemd en eigen vermogen over landsgrenzen kunnen verplaatsen, en de precieze wijze waarop de renteaftrek boven de grens van 92% wordt beperkt. Het comité benadrukt dan ook dat een zorgvuldige uitwerking van deze maatregel belangrijk is.
Actuele risico’s en onzekerheden
Het comité stelt vast dat onder de gunstige macro-financiële ontwikkelingen de nodige kwetsbaarheden schuilgaan, die kunnen worden blootgelegd bij een plotselinge omslag in het marktsentiment of een stijging van de rente. Het monitoren van de ontwikkelingen op de Nederlandse woningmarkt blijft een belangrijk aandachtspunt voor het comité. Vooralsnog worden de sterke huizenprijsstijgingen niet gedreven door excessieve kredietgroei. Het achterblijvend aanbod van koopwoningen en huurwoningen in het middensegment en een grotere rol voor beleggers dragen wel bij aan de prijsstijgingen. Gelet op de huidige ontwikkelingen op de woning- en vastgoedmarkten is het des te belangrijker dat de kwaliteit en onafhankelijkheid van woning- en vastgoedtaxaties geborgd is. Wetgeving voor taxateurs kan hiervoor zorgen.
In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van De Nederlandsche Bank (DNB), de AFM en het ministerie van Financiën onder leiding van de president van DNB over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het CPB neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen.
Bron: DNB