Bedrijven en corruptie: Het roer gaat om maar de stroom is zo sterk dat de koers nauwelijks verandert

Evert-Jan Lammers
Hebt u dat ook? In het weekend fluit u ineens uw eigen ringtone. U bent aan vakantie toe. Nog twee maanden, dan reizen we weer massaal naar de zon. Maar pas op, veel warme landen hebben last van corruptie, vooral ontwikkelingslanden en dictaturen. U moet steekpenningen betalen aan de politie of voor hulp in het ziekenhuis. Die bedragen kunnen oplopen. Als u zaken doet in die landen weet u hoe erg het soms is.

Transparency International vraagt hier al meer dan twee decennia aandacht voor, bijvoorbeeld middels de Corruption Perceptions Index. Internationale bedrijven blijken echter moeilijk bij te sturen: het roer gaat wel om maar de stroom is te sterk. Ook de warme landen krijgen maar moeilijk greep op corruptie. Er is veel werk voor de boeg. Tot zover de betaling van steekpenningen.
Uit studies blijkt dat de ontvangen steekpenningen weer in het westen worden uitgegeven: aan villa’s, topappartementen, superjachten en andere luxeproducten. De steekpenning vertrekt dus uit het westen, komt aan in het westen, en heeft vaak nooit de evenaar gezien.
De rol van professionals uit het westen
De Panama Papers toonden ons dat je al voor een paar duizend dollar een vennootschapje hebt in Delaware, Sint Maarten of Jersey, met een bankrekening in Luxemburg, Liechtenstein of Zwitserland. De Papers toonden dat die vennootschapjes worden bedacht, opgezet, beheerd en gecontroleerd door professionals uit het westen: financieel specialisten, advocaten of accountants.
Een groot deel van het corruptievraagstuk bevindt zich dus niet in de warme landen maar bij ons in het westen. Transparency International (TI) richt haar schijnwerpers nu ook op deze westerse dienstverleners. Eerst probeert TI inzicht te krijgen in :
– de verantwoordelijkheden van accountants voor de bestrijding van corruptie,
– de manier waarop accountants corrupte structuren proberen te ontdekken,
– de governance binnen de accountancy sector, en
– het functioneren van de huidige kaders rond klokkenluiden.
Accountancy Europe, de Europese koepel boven de beroepsinstituten, heeft corruptiebestrijding alvast bovenaan haar agenda geplaatst voor 2017. Na de golf van verontwaardiging rond de Panama Papers is het een uitdaging om de dialoog aan te gaan en te zoeken naar duurzame oplossingen.
Transparency International organiseert op 15 juni 2017 een symposium in Brussel om vast te stellen wat de accountancy (revisoren, accountants, boekhouders) eraan doet om dit probleem in de greep te krijgen. Keynote speaker Mark Thompson (Serious Fraud Office) zal ongetwijfeld een paar stevige uitspraken doen. Buitenlandse moderator Brooke Masters (The Financial Times) volgt de accountancy sector al jaren op de voet, en is op zoek naar antwoorden. Belgische moderator Dave Van Moppes (Tuerlinckx Law) is dan weer goed thuis in de offshore industrie. Alle beroepsinstituten, hun koepelorganisaties en hun toezichthouders krijgen het woord: IBR, IAB, BIBF, IIA, IFA, ACFE, het dit jaar opgerichte College van Toezicht op de Bedrijfsrevisoren en de Europese koepels EGIAN en Accountancy Europe. Ook PwC en de Europese OLAF nemen deel aan de discussies.
De auteur, Evert-Jan Lammers is bestuurslid Transparency International België en dagvoorzitter van het symposium “The Combat of Corruption and the Crucial Role of the Accountancy Profession”.