De bijzondere waarheid van Bijzonder Beheer

Nils de Heer
In tegenstelling tot Minister Dijsselbloem ben ik wel enorm geschrokken van het rapport van Lawrence Tomlinson over de geconstateerde Britse misstanden binnen Bijzonder Beheer. Hoe is de situatie in Nederland? De antwoorden van de Minister van Financiën op kamervragen van Eddy van Hijum deden mijn onrust alleen maar verder toenemen. Is bijvoorbeeld Rabobank de Nederlandse equivalent van het Britse RBS in deze?
Naar mijn stellige overtuiging wel, een eerste onderzoek duidt hier overduidelijk op. Zo heeft Rabobank zeer recentelijk 14 bedrijven uit de glastuinbouwsector uit executie gekocht ten behoeve van twee van haar eigen vennootschappen, Bodemgoed BV en Pakhuis BV. Hoewel dit geen wettig en overtuigend bewijs van exclusiviteit op dit soort vermaledijde praktijken verschaft, geeft het wel ernstig te denken. Verder onderzoek acht ik niet alleen gewenst, maar eerder hoognodig.
Hoezo klant centraal?
Ondanks het toneelspel van de bankiers over hun vermeende lotsverbondenheid met die arme ondernemers staat in de praktijk niet de klant centraal. Hier valt immers voor de banken geen droog brood meer te verdienen. Nee, centraal staat het behalen van een mooi rapportcijfer bij Dottore Mario Draghi. Het gaat uitsluitend om het oppoetsen van de Core Tier-1 ratio. Hoe noemde Rabo’s Bert Bruggink dit ook al weer?  “Soepel door de hoepel springen…”.
Als je als bank om wat voor reden dan ook de teller van de breuk niet wenst te verhogen door meer eigen vermogen aan te houden ten opzichte van de risico gewogen activa in de noemer, tja dan rest slechts de oplossing om risico gewogen activa van de balans af te voeren. En het liefst snel, tijd is immers ook geld in dit verband. Dus met het afvoeren van ieder krediet waar je als bank tóch al vanaf wilde, sla je minstens twee vliegen met een klap. Overigens gebeurt dit onverkort ook met bepaalde particuliere hypotheekportefeuilles binnen Rabobank. Met name (aflossingsvrije) producten waar de bank conform het Basel-3 akkoord extra (duur) bufferkapitaal tegenover dient te stellen, zoals bijvoorbeeld haar Keuze Plus Hypotheek voor senioren.
De dokter van de bank aan het werk
Met een eufemistische bijnaam als ´de ziekenboeg´ kun je dit soort operaties perfect uitvoeren. Bij het eerste ´hikje´ wordt de patiënt direct onvrijwillig opgenomen en volstrekt geïsoleerd van de hem bekende account manager. Nu heeft de dokter zijn handen vrij voor de verdere financiële chirurgie. Volgens een volstrekt willekeurig te volgen strikt vertrouwelijk intern stappenplan (de bank spreekt liever over: ´maatwerk´) gaat de bank een faillissement organiseren. Overigens komen bedrijven met een grotere waarde eerder in aanmerking, dan armlastige bedrijven. De mate van materiële waarde is bepalend in dit proces, en niet – zoals te verwachten zou zijn – de mate en de ernst van de onderhavige financiële problemen waar de onderneming mee worstelt. Meer waarde betekent immers meer kans op winst voor de bank.
Een aantal stappen van de bank zijn zeer herkenbaar:
* de lening her-beoordelen,
* via een onderzoek van achter het bureau worden de activa (sterk) ondergewaardeerd, wat leidt tot een breuk in het bankenconvenant.
Een klein dipje in Ebitda of het iets te laat inleveren van informatie grijpt de bank eveneens met graagte aan. Ultimo kan de bank de kredietfaciliteit per direct eenzijdig opzeggen, om nog uitsluitend ´asset based finance´ toe te staan. Naar recent gebleken is worden de activa (voor een habbekrats?) verkocht aan een eigen entiteit. Weer een hoofdpijndossier minder in kast, de balans opgeruimd én de Core Tier-1 ratio iets verbeterd.
Onze Senior Editor Nils de Heer is ook auteur van Bank speak en hij ziet uw reacties met belangstelling tegemoet op dit platform. Nils de Heer werkt aan een nieuw boek, getiteld ‘De Slachtbank’  (over de voortdurende misstanden binnen Bijzonder Beheer) dat in 2015 zal verschijnen.