Compliance officers: verandering van gedrag en cultuur is urgent, alleen regels helpen niet

Michel Klompmaker
Onlangs vond het onderzoek onder compliance officers plaats dat wij als Risk & Compliance Platform Europe samen met Michael Page en House of Performance mochten realiseren voor Nederlandstalige compliance officers. We hadden bijna 200 respondenten op ons onderzoek en we gaan hierna in op enkele resultaten en vroegen commentaar van twee experts, de heren Chris Juta en Michael van Woerden.

Het onderzoek van dit jaar vond plaats in de periode 1 september tot en met 7 oktober 2016. Onderzoek van een jaar geleden onder dezelfde doelgroep toonde aan dat 96% van de ondervraagde compliance officers aangeeft dat de regeldruk is toegenomen. Uit het jaarverslag 2014 van het Adviescollege toetsing regeldruk (ACTAL) blijkt dat de regeldruk voor kleine ondernemers nog steeds hoog is: er zijn wel 136 verschillende wettelijke regels die groei belemmeren.
Compliance ontstaat niet als de regels worden gevolgd. Van de 194 respondenten geeft 94% aan dat het alleen volgen van regels niet leidt tot het verdwijnen van compliance issues. 85% van de ondervraagden herkent deze visie ook in de rest van de organisatie waar men werkzaam is. Binnen de sector ervaart men een transitie naar gedrag en cultuur. Driekwart van de ondervraagden herkent een verschuiving van aandacht van regels naar gedrag en cultuur. Tegelijkertijd geeft een derde van de ondervraagden aan voornamelijk bezig te zijn met het implementeren van regels. Ongeveer twee derde van de Compliance Officers vindt het veranderen van gedrag en cultuur urgent en een zelfde percentage is een dergelijke verandertraject ook al gestart.
Chris Juta, Founding Partner van YX Company, gespecialiseerd op het gebied van meetbaarheid van soft controls, geeft het volgende commentaar op de uitkomsten van de enquête: “Dit stemmingsbeeld onder compliance officers maakt duidelijk dat veranderingen hard nodig zijn. Niet alleen in het ‘integrale’ denken over wat financiële en gedragsrisico’s zijn en hoe belangrijk waarden zijn voor de beheersing van deze risico’s. Maar ook over de rol en verantwoordelijkheid van de compliance officers in deze beheersing. De compliance officers is niet verantwoordelijk voor de verandering zelf (en wat daarin bereikt moet worden) maar wel verantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s die met deze verandering samenvallen. Dus moet je gedragsrisico’s in beeld brengen en kunnen koppelen aan financiële risico’s. Daar is een ander type onderzoek voor nodig. Ik zou de compliance officer willen aanraden daar nu mee te beginnen: de eersten die deze risico’s beter kunnen beheersen gaan de kopgroep vormen. De rest valt af…”
Michael van Woerden, Eigenaar van KeyCompliance en als Content Director verbonden aan het Risk & Compliance Jaarcongres, geeft als volgt commentaar op de uitkomsten: “De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat compliance officers een duidelijke rol voor henzelf zien bij het bewerkstelligen van gedragsverandering. Dat het daarbij niet alleen gaat om naleving van de regels komt ook duidelijk naar voren. Het onderzoek leert ook dat tamelijk veel compliance officers (30%) onvoldoende steun ervaren binnen hun organisatie. Daarbij komt dat in bijna de helft van de gevallen (45%) topmanagement niet écht een leidende rol heeft bij verandering van gedrag en cultuur. Dat daarbij ruim de helft van de respondenten (55%) niet ‘samen optrekt met HR bij de naleving van soft controls’ suggereert dat de compliance officer er in veel gevallen tamelijk alleen voorstaat. Dit vind ik een zorgwekkende uitkomst. Het maakt de compliance officer kwetsbaar en draagt niet bij aan de beoogde gedragsverandering. Het is belangrijk om goed zicht te houden op verbetering in dit opzicht (ook binnen de betreffende onderneming). Immers, zowel de steun in de organisatie voor de beoogde gedragsverandering, de zichtbare en stimulerende rol van de bedrijfsleiding als ook de samenwerking van compliance officers met andere ondersteunende functies in de onderneming zoals HR, Audit, Juridische Zaken en Concerncommunicatie zijn cruciaal om compliance op hoger peil te brengen en te houden.”
Kernwaarden
Het merendeel van de ondervraagden geeft aan dat er binnen de bedrijven wordt gesproken over de waarden achter de regels. Het maakt natuurlijk nogal uit in het verkeer of iemand verkeersregels volgt om geen boetes te ontvangen of omdat men de verkeersveiligheid belangrijk vindt. Echter als men reageert of het gewenste gedrag ook daadwerkelijk te zien is, dan geeft 35% aan de kernwaarden niet te herkennen.
Ruim negentig procent van de ondervraagden geeft aan dat verandermanagement meer en meer een onderdeel van het vak wordt. Daarmee verandert het vak van vooral (bedrijf)risico’s in kaart brengen naar een vak waarbij men ook de gewenste gedragingen en cultuur moet implementeren. De randvoorwaarden voor deze taak zijn echter nog onvoldoende goed ingericht. Zo geeft de helft aan dat zij als compliance officer ook daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor deze verandering. Daarnaast geven de helft van de ondervraagden aan dat HR en de compliance officer niet samen optrekken in het veranderen van gedrag en cultuur. Eenzelfde percentage geeft aan dat het topmanagement onvoldoende een leidende rol neemt in het bereiken van het gewenste gedrag en cultuur.
Er is een white paper verschenen, geschreven door Sjoerd Hogenbirk over de resultaten van onze enquête en die kunt u lezen door te klikken op deze link.

Interessant om te vermelden is dat tijdens het komende Behavioral Risk Congres op 6 december (aanvang vanaf 15.00 uur) er uitgebreid aandacht besteed gaat worden aan de meetbaarheid van soft controls.